5237 S.lı Türk Ceza Kanunu MADDE 267

İftira Suçunda Hazırlık Tahkikatında Etkin Pişmanlık Gösterilmesi

1-)İftira suçundan dolayı hazırlık tahkikatında etkin pişmanlık gösterip  doğru açıklamada bulunulması hailinde,  5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 269/2.maddesinin uygulanması gerekir

2-)Sanığın yapılan soruşturma sırasında, kovuşturmaya başlamadan kimliği hakkında doğru açıklamada bulunarak iftiradan döndüğünün anlaşılması karşısında; etkin pişmanlık hükmünü düzenleyen 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun  269/2. maddesi gereğince cezasından indirim yapılması gerekir,(6.CD 20.10.2008 tarihli Esas No:2007/16297  Karar No:2008/17216 künyeli kararı)

İftira Suça Hakkında Umumi Malumat

1-)Aşağıda iftira suçu hakkında umumi malumat verilmiştir.

2-)İftira suçu, ana bir suçtur. Yani mükerrep suç değildir.

3-) İftira suç, yüz kızartıcı bir suçtur. Yuz kızartıcı suç olmasından dolayı kanunlarda bazı hukuki sonuçlar bağlanmıştır. İftira suçundan mahkum olan kişi, Devlet memuru olamaz.

4-)İftira suçu, doğrudan kastla irtikap edilebilir. Yani iftira suçunu olması için, failde ön bir malumat gerekir.Failin, mağdurun suçsuz olduğunu bilmesi gerekir. Muhtemel yani olası kastli iftira suç irtikap edilemez.

5-)İftira suçu adliyeye karşı irtikap edilir ve resen takip edilir.

6-)İftira suçu, ancak ihbar, şikâyet ve basın ve yayın yoluyla işlenebilir. Bunun dışındakiler hakaret suçu yönünden değerlendirilmesi gerekir.

7-)İftira suçunda, zamanaşımın başlangıcı,  5237 sayılı  Türk Ceza Kanunu’nun 167/8. maddesine göre, failin suçu irtikap etmediği sabit olduğu andan itibaren başlar.

8-)İftira suçunda, ihbar, şikâyet, basının  haber verme hakkı ile savunma hakkı yönünden hukuka uygun sebebi teşkil edebilir.

9-)İftira suçunda  şikayet hakkının konusu, suç olduğu gibi, idari yaptırım gerektiren fiiller de olabilir.Bir memura disiplin cezası gerektirecek bir  de iftira suçunun konusu olabilir. Mesela bir kamu görevlisine, görevine geç gelip erken gittiği konusunda iftira  edilmesi edilebilir.

10-)İftira suçu,  şekli olarak yapılabildiği gibi, suçun maddi unsurları oluşturulmak suretiyle de irtikap edilebilir. Mesela, mağdurun evine uyuşturucu madde veya tabanca koyup bilahare ihbarda bulunulabilir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 267/2 fıkrasına göre, iftira suçu, suçun maddi eser ve delilerini uydurmak suretiyle irtikap edilmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında arttırılır.

11-)Sanığın,otomobilini takas yoluyla haricen satıp devrettikten sonra, aracın resmi devir işlemleri ya da iadesini sağlamak amacıyla, aracı en son elinde bulunduran mağdur hakkında emniyeti suistimal suçlamasıyla savcılığa yakınmada bulunma eyleminin,iftira suçunu oluşturmasına karşın,yasal olmayan gerekçelerle beraat kararı verilmesi,hukuka aykırıdır4.CD19.09.2006 tarihli ve Esas No:2005/10959  Karar No:2006/14057 künyeli içtihadı)

12-)İftira suçu, şikayet hakkıyla birlikte irtikap edilebilir. Mesela bir kimse, failin kendisini darp etti konusunda şikayette bulunduktan sonra, ayrıca  olay anında içinde para bulunan cüzdanının da çaldığına dair iftirada bulunsa ve yapılan tahkikat sonunda, hırsızlık suçunun iftira olduğu anlaşılması halinde,  kasten müessir suçundan dava açılıp, hırsızlık suçundan ek-takipsizlik kararı verilip, iftira suçundan da dava açılması gerekir.

13-)Bir kimse haricen satıp devrettiği aracı bilahare geri almak veya resmi işlemlerini tamamlamak üzere, aracının falanca kişi tarafından çalındığı yolunda şikayette bulunması halinde iftira suçu oluşur.

14-)İftira suçu ile ilgili olarak  5726 sayılı Tanık Koruma Kanunu’nun 3 ve 4. maddesi gereğince tanık koruma hükümleri uygulanır.

15-)Savunma yapmak, iftira atmak demek değildir. Borç verdiği parayı ödememek için, suçu konu senedin zorla imzalatıldığını söylenmesi halinde diğer şartları varsa iftira suçu oluşur.

16-)İftira edilen fiilin, irtikap etmediği soruşturma veya yargılama safahatında sabit olup, hakkında,  takipsizlik veya beraat kararı verilen kişi hakkında, tevkif etme veya gözaltına alma dışında başka bir koruma tedbiri uygulanmış ise verilen ceza yarı oranında arttırılır,

17-)5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 267/4. maddesine göre, iftiraya uğrayan kişi hakkında, hazırlık tahkikatında takipsizlik; yargılama safahatında da beraat karı verilmiş  ancak, mağdur iftira suçundan dolayı tevkif edilmiş ve gözlem altına alınmış ise, müfteri hakkında, ayrıca hürriyeti tahdit suçundan dolayı ceza verilir.

18-)Sanığın borcunu ödememek için kendisi tarafından düzenlenen 05.01.2004 tarihli belgenin katılan tarafından,rızası dışında elde edildiğini iddia ederek katılanı sahtecilik,dolandırıcılık ve güveni kötüye kullanma suçlarından Cumhuriyet Savcılığı’na şikayet ettiğinin anlaşılması karşısında,iftira suçunun sübuta erdiği gözetilmeden yasal temelden yoksun gerekçelerle beraat kararı verilmesi, (4.CD25.02.2008 tarihli ve Esas No:2006/9661 Karar No:2008/1773 yYKD. 2008/5. Sayı )

19-)İftira suçunun özel bir halini düzenleyen 268.maddesindeki başkasına ait  kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçunun oluşabilmesi için de kişinin, işlediği  suç nedeniyle kendisi hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılmasını engellemek  amacıyla, başkasına ait kimliği veya kimlik bilgilerini kullanması koşulu aranmaktadır. Başka bir anlatımla, bu maddede öngörülen suçta fail sadece kimliği hakkında yalan  beyanda bulunmamakta, aynı zamanda başkasının kimliğini ya da kimlik bilgilerini  kullanarak kendisini suçsuz ve bir başkasını da işlemediği bir suçun faili olarak göstermek  suretiyle iftirada bulunmaktadır. Bu açıdan değerlendirildiğinde, failin kullandığı  başkasına ait kimlik bilgilerinin gerçek bir kişiye ait olması gerekmektedir.

20-)İftira suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 270. maddesinde tanzim edilen suç uydurma suçundan da farklıdır. Suç uydurma suçu yani suç tasniiden, farkı, suç tasniide, belli bir kişi fail olarak hedef gösterilmemektedir.Yargıtay’ın emsal kararlarına göre, suç tasniiden belli bir kişi fail olduğu anlaşılabiliyorsa, mesela aracın plakasından, bu durumda fiil, suç tasni olarak değil, iftira suçu olarak vasıflandırmak gerekir.

Suç Uydurma Suçunda ise; Fail iftira suçunda olduğu gibi bir kimseyi suç faili olarak göstermemekte, işlenmemiş bir suçu yetkili makamlara ihbar etmekte veya işlenmemiş suçun delil veya emarelerini uydurmaktadır. Suç uydurma suçu, adaleti yanıltma tehlikesi taşıdığından bir zarar suçu olarak değil, tehlike suçu olarak hükme bağlanmıştır. Soruşturma veya kovuşturma yapılmamış ve herhangi bir zarar meydana gelmemiş olsa bile uydurma, suç sayılmıştır. (ARTUK-GÖKÇEN-YENİDÜNYA: Ceza Hukuku, s. 784; EREM: ÖH, II, s. 512., EREM: ÖH, II, s.1512.) Kanun koyucu suç uydurma hükmünü koyarken adalet mekanizmasının boş yere çalışmamasını, suçu soruşturmak ve cezalandırmakla görevli organların gereksiz yere zaman, emek, para harcamamasını amaçlamıştır98. Böylelikle, yargının yanlış kararlar vermemesi ve yetkili makamların gerçekte işlenmiş suçları soruşturmada daha verimli çalışması sağlanmak istenmiştir. Suç uydurma suçunda, bir fail de bildirilmediğinden adli makamlar hem suç hem de suçlu yönünden boş yere uğraştırılmaktadır. (ARTUK-GÖKÇEN-YENİDÜNYA: Ceza Hukuku, s. 775; MALKOÇ: Özel Hükümler, C.: II, s. 1851; TEZCAN-ERDEM-ÖNOK: Özel Ceza Hukuku, s. 820; TOROSLU: Özel Kısım, s. 320) İftira ve Suç Uydurma suçlarının faili tüzel kişi olamaz (5237 sayılı TCK md. 20/2). Ancak tüzel kişiler suçtan zarar gören olarak davaya katılabilirler. İftiraya uğrayan kimsenin belirli olması gerekir. Bu özellik iftirayı “suç uydurma”(TCK md. 271) suçundan da ayırır.(İftira ve Suç Uydurma Suçları, Akif Yıldırım)

Suç uydurma suçunun gerçekleşmesi için failin;

a) İşlenmediğini bildiği bir suçu, yetkili makamlara işlenmiş gibi ihbar etmesi(Örneğin rızası ile evden gittiğini bildiği reşit kızına ulaşmak için bilinmeyen kişilerce kaçırıldığı söyleyerek yetkili makamlara ihbarda bulunması) veya

b) İşlenmeyen bir suçun delil veya emarelerini soruşturma yapılmasını sağlayacak biçimde uydurması (kaza yapmış süsü vererek aracın otobana bırakılması) gerekir. (4. CD., 20.12.2000, 8619/9116)-(İftira ve Suç Uydurma Suçları, Akif Yıldırım)

4.CD., 16.12.1998, 11002/11694: “Ancak; sanıkça gönderilen ihbar yazılarında yakınanın adından söz edilmeyip, Aydın Metin ve 52 M 9088 plaka s. araçtan söz edilmesi karşısında, anılan aracın sahibi ya da şoförünün yakınıcı Mehmet Habil ile bağlantısının olup olmadığı, ne suretle yakınan hakkında soruşturma yapıldığı araştırılıp, ihbarda yakınanın hedef alındığının kanıtlanması halinde iftira, belli bir kişinin hedeflenmemesinde ise suç uydurma suçunun oluşacağı gözetilmeden, sonucuna göre hüküm kurulması gerekirken, eksik soruşturma ve kanuni olmayan gerekçeyle hüküm kurulması…”

• İftiradan Dolayı Verilen Kararın İnfaz Edilip Edilmediği Araştırılmalıdır, KYOK veya BERAAT kararı varsa ilgili dosya getirtilerek incelenmelidir.
• İftira suçundan yapılan tahkikat sırasında, iftiradan dolayı verilen idari yaptırımın infaz edilip edilmediği araştırılıp akibetine göre karar verilmesi gerekir
• Sanık Çerikin, ehliyetsiz ve alkollü araç kullanırken kolluk güçleri tarafından yakalanması üzerine kendisini kardeşi Cahit olarak tanıttığı, Cahit adına trafik ceza tutanağı düzenlenerek Cumhuriyet savcısı tarafından 5326 sayılı Kabahatler Kanunu gereğince de idari para cezası verildiği anlaşılmakla; Cahit adına düzenlenen idari yaptırım kararının yerine getirilip getirilmediği araştırılarak sonucuna göre sanıklar hakkında TCY.nın 267.maddesinin 1. ya da 7.fıkrasının uygulanması gerekirken eksik inceleme ile hükümlülük kararı verilmesi, hukuka aykırıdır ,4.CD Esas No:2008/18677 Karar No:2010/20603 künyeli içtihadı)

İhbar bir hak olduğundan kullanılması halinde iftira suçu oluşmaz. İftira suçunda isnat edilen fiile yönelik mağdurun açık bir şekilde belirli (muayyen), belirlenebilir ,nitelendirilebilir olması gerekir. Kapsamı ve sınırları belirli olmayan, soyut ve genel ifadelerle yapılan isnatlar veya isnat edilen eylemin birden fazla olması halinde hangi mağdura yönelik olduğunun anlaşılamadığı beyanlar, olumsuz değerlendirmeler, gerçeğe aykırı beyanlar iftira suçunu oluşturmaz.(Ünver S.68). Ayrıca ihbarla bildirilen olayın,yetkili makamları harekete geçirecek ciddiyette olması gerekir. (Bayraktar S.197) İsnadın da belirli veya açık bir şekilde belirlenebilir bir kişiye yönelik olması gerekir.İsnadın objektif olarak gerçeğe aykırı olması yani failin TCK Md 267/1 de belirtildiği gibi ” İşlemediğini bildiği halde ” masum kişiye yönelik isnatta bulunması gerekir.Bu bağlamda bildirim objektif olarak yanlış olmalı ya da isnatta bulunulan kişiye gerçeğe aykırı olarak suçsuz olduğunu bildiği halde hukuka aykırı isnatta bulunulmalıdır.(Artuk/Gökçen/Yenidünya s.971)(İftira ve Suç Uydurma Suçları, Akif Yıldırım)

Hukuk aykırılık ; İşlenen fiile hukuk düzeni tarafından cevaz verilmemesi, fiilin bütün hukuk düzeni ile çelişki ve çatışma halinde bulunması anlamına gelmektedir.

İftira Suçunda isnadın adli soruşturma ve kovuşturma başlatılmasına elverişli veya idari yaptırım uygulanmasına müsait nitelikte olması gerekir. Adli ve İdari yaptırım uygulanmasını gerektirmeyecek nitelikteki isnatlar iftira suçuna sebebiyet vermez. Adli soruşturma ve kovuşturma başlatılmasını gerektirmeyen, idari yaptırım uygulanmasına da sebebiyet vermeyen bu nitelik ve içerikteki isnatlarda işlenemez suç söz konusu olur. İsnadın içeriği itibariyle adli soruşturma ve kovuşturma başlatılmasını sağlayabilecek içerikte olması veya sübut bulması halinde idari yaptırım uygulanmasına sebebiyet vermesinin yeterli olduğu kanunda belirtilmiştir. Adli soruşturma ve kovuşturma başlatılmasını gerektirecek hukuka aykırı fiil ise ancak suç isnadıyla mümkündür. Kanunlarda suç olarak tanımlanmayan hukuka aykırı fiiller açısından adli soruşturma ve kovuşturma başlatılması mümkün değildir. İsnadın salt idari soruşturma başlatılmasını gerektirecek nitelikte olması iftira suçunun oluşumu için yeterli değildir. Aynı zamanda isnadın sübut bulması halinde idari yaptırıma maruz bırakabilecek mahiyette de olması gerekir. Kaldı ki mevzuatta sübut bulması halinde yaptırım öngörülmeyen isnadlar ile ilgili adli veya idari soruşturma-kovuşturma başlatılması da olanaksızdır. Zira idari soruşturmalar da disiplin suçlarının tespiti amacıyla yapılmaktadır. Örneğin F şahsı bana olan borcunu ödemiyor bu şahıs hakkında işlem yapılmasını istiyorum şeklindeki isnad, adli veya idari soruşturmayı gerektirmediğinden iftira suçuna sebebiyet vermez. Çünkü isnadın hukuka aykırılık unsuru gerçekleşmemiştir. Hukuka aykırılık unsuru içermeyen soyut isnatlar, koşulları mevcutsa ancak hakaret suçunu oluşturabilir. Yabancı memlekette işlendiği iddia olunarak masum kimseye isnat edilen hukuka aykırı fiil, Türkiye’de soruşturup / kovuşturulamıyorsa iftira suçu gerçekleşmez.

Suçun tamamlanması için, isnadın hukuka aykırı idari veya adli yaptırımı gerektirir nitelikte olması yanında, mağdur hakkında herhangi bir soruşturma veya kovuşturma yapılması ya da idari yaptırım uygulanması da şart değildir. Bu koşullar sağlandıktan sonra isnadın gerçeğe aykırı olup olmadığı, şüphelinin de mağdura işlemediğini bildiği halde isnatta bulunup bulunmadığı irdelenmelidir.

Yasa, “idarî bir yaptırım uygulanmasını sağlamak için bir kimseye hukuka aykırı bir fiil isnat etme” düzenlemesine yer verdiğinden ve dolayısıyla idari yaptırımın türü hakkında bir ayrım öngörmediğinden kişilere uygulanan herhangi bir idari yaptırımı öngören fiil isnadı iftira suçunu oluşturacaktır. Bu bağlamda belirtelim ki, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’ndaki eylemler de idari yaptırımı gerektiren eylemler olduğundan, bir kabahat isnadı da bu bağlamda iftira suçunu oluşturacaktır. Ayrıca, idari yaptırımın, kişisel veya mali haklara ilişkin olmasının da önemi yoktur. İdari yaptırım gerektirmeyen hukuka aykırı fiillerin isnadı bu suçu oluşturmaz. (TEZCAN-ERDEM-ÖNOK: Özel Ceza Hukuku, s. 802; İdari yaptırımlara verilen örnekler için bkz. ARTUK- GÖKÇEN-YENİDÜNYA: Ceza Hukuku, s. 743-744 -, ÜNVER: Adliye, s. 41. -,SOYASLAN: Ceza Hukuku, s. 546)

TCK’ nın 267. maddesinde bu durum “hakkında soruşturma ve kovuşturma başlatılmasını sağlamak için bir kimseye hukuka aykırı bir fiil isnat etme” şeklinde düzenlenmiştir. Soruşturma ve kovuşturma kavramları suçların kanuni takibi ile ilgili kavramlardır. Dolayısıyla, burada bahsedilen “hukuka aykırı fiil”, “suç” oluşturan fiillerdir.

İsnat edilen hukuka aykırı fiilin belirli olması gerekir. Bir kimseye, belirsiz ve sınırı çizilemeyen fiillerin isnadı iftira suçunu oluşturmaz. Ayrıca bildirimde bulunan hukuka aykırı filler, yetkili makamları harekete geçirecek ciddilikte olmalıdır. Yetkili makamların, bildirimde bulunulan hukuka aykırı eylem için somut olarak harekete geçmesi gerekmez, fiilin onları harekete geçirmeye elverişli olması bu suçun oluşumu için yeterlidir. (TEZCAN-ERDEM-ÖNOK: Özel Ceza Hukuku, s. 804; 4. CD. 13.11.1951, 11949/7771:-,BAYRAKTAR: İftira, s. 197; DÖNMEZER: Şahıslar, s. 97; ŞAHBAZ: İftira, s. 496. ,-TOROSLU: Ceza Hukuku, s. 314; 4. CD. 18.06.2001, 6816/7771)

Hakkında idari bir yaptırım uygulanması ya da soruşturma ve kovuşturma başlatılması mümkün olmayan hukuka aykırı fiillerin isnadı iftira suçunu oluşturmazlar. (TOROSLU: Ceza Hukuku, s. 311; 4. CD., 21.09.2004, 8782/9037) (Yargıtay 8.Ceza Dairesi 2020/13200 E.2021/20480 K.)

Şikâyete tabi suçlarda, suçtan doğrudan zarar gören dışındaki kişilerce yapılan şikâyetlerde soruşturma ya da kovuşturma yapılamayacağından iftira suçu oluşmaz. Hâkim fikir bu yöndedir. Yargıtay da doktrindeki hakim fikre uygun karar vermektedir. Soruşturulamayacak bir suçun isnadında adliyeyi yanlış yola sevk etmek söz konusu olmadığından iftira suçu oluşmaz. (ARTUK- GÖKÇEN-YENİDÜNYA: Ceza Hukuku, s. 746; BAYRAKTAR: İftira, s. 198; EREM: ÖH, II, s. 1521. -,4. CD., 18.06.2001, 6816/7771) Yargıtay, isnat edilen şikâyete bağlı suçtan, şikayetten vazgeçilmesi karşısında, şikayete konu suç ile ilgili olarak soruşturma ya da kovuşturma yapılamayacağından iftira suçu oluşmayacağına karar vermiştir. (4. CD., 17.02.2004, 29061/146)

İftira suçunun oluşması için, isnat olunan eylemin “kovuşturulabilir” nitelikte olması gerekir. İdari yaptırım gerektiren hukuka aykırı fiillerin isnadı bakımından da aynı koşul aranacaktır. Böylece af veya zamanaşımı gibi nedenlerle soruşturulması/kovuşturulması mümkün olmaktan çıkmış bir suç veya idari yaptırım gerektiren bir fiil isnat edilmiş ise, iftira oluşmaz. Aynı şekilde, Özel hukukta “haksız fiil” olarak nitelendirilen (hukuki ihtilaf niteliğindeki) fiillerin masum kimseye isnat edilmesi halinde, bu eylemler idari bir yaptırım da gerektirmiyorlarsa iftira suçu oluşmaz. Borçlu olmayan bir kimsenin borcunu ödemediğinden bahisle yetkili makamlara şikayet edilmesinde olduğu gibi. Bu durumlarda koşulları varsa hakaret suçu oluşabilir. (4. CD., 25.3.2002, 2432/4518-,BAYRAKTAR: İftira, s. 198; GÖZÜBÜYÜK: Adliye, s. 488; TOROSLU: Ceza Hukuku, s. 312)

İftira suçu, isnat edilen hukuka aykırı fiil ile ilgili bilgiden, idari yaptırımı uygulayabilecek makamın veya ihbar veya şikâyetin yapılabileceği makamların haberdar olduğu anda tamamlanır. 4. CD., 17.02.2004, 29061/1463: “Sanığın mağdur A hakkında dilekçeyle yakınmada bulunarak TCY.nın 508. maddesinde öngörülen yakınmaya bağlı nitelikteki güveni kötüye kullanma suçunu yüklemiş ise de, daha sonra C.savcılığında şikayetinden vazgeçmesi karşısında, bu suçtan kovuşturma yapılamayacağın-dan, isnadın takibata meydan verecek niteliği kalmadığı gözetilmeden, hükümlülük kararı verilmesi,…” (MALKOÇ: Özel Hükümler, C.: II, s. 1832). 4. CD., 1.6.2000, 4640/4616: “Sanığın gerçekte işlenmediğini bilmesine karşın katılanın otuz beş yıl önce eşini kasten öldürdüğüne ilişkin ihbarda bulunmaktan ibaret olan eyleminin, adam öldürme suçunun dava zamanaşımının gerçekleşmesi nedeniyle yapılan şikayetin kovuşturma olanağı vermeyeceği gözetilmeden, beraat hükmü yerine, hükümlülüğüne karar verilmesi…”(MERAN: Türk Ceza Kanunu, s. 1219).

“İşlenemez nitelikte suç”un isnadı halinde, suç soruşturması/kovuşturması yapılamayacağından iftira suçu oluşmaz. (4. CD., 21.03.2002, 197/4466: “Yakınan bayan rehber öğretmen A. Ö’nün, mağdure F. İ’yi hamile bırakmasının olanaksızlığı ve yüklenen suçun işlenemez nitelikte olması, C. Topel İlköğretim Okulunda görevli erkek öğretmenlerin kimliklerinin de açıkça belirtilmemesi karşısında, iftira suçunun yasal öğelerinin oluşmadığı gözetilmeden hükümlülük kararı verilmesi…” (MERAN, Türk Ceza Kanunu, s. 1218).

Bazı özel kanunlarda (ör. 4483 Sayılı Kanun, m. 4/3-4) bazı nitelikteki bildirimlerin işleme konulamayacağı belirtilmektedir. İşte bu hallerde, yapılan bildirim işleme konulmadığı için adliye ya da idarenin bir menfaati ihlal edilmediğinden iftira suçu oluşmaz.

Şeref ve haysiyet ihlal eden fiiller, suç niteliğinde değilseler ya da idari bir yaptırımı gerektirmiyorlarsa bunların isnadı iftira suçunu değil hakaret suçunu meydana getirir. Aynı şekilde sınırları belli olmayan, soyut, genel ifadeler diğer koşulları da varsa hakaret suçunu oluşturabilir. Örneğin birisine “hırsız, çalıp çırpma ile geçiniyor” şeklinde isnatta bulunmak hakaret suçunu oluşturur. (EREM: ÖH, II, s.1520; GÖZÜBÜYÜK: Adliye, s. 486. -,4. CD., 06.11.2006, 5119/15842 (EROL: Türk Ceza Kanunu, C.:II, s. 2751); 4. CD. 22.06. 2000, 3427/3781)

Kendisine hukuka aykırı fiil isnat edilen kimsenin yaşayan birisi olması gerekir(TCK md. 64). Ölülere yapılan isnatlar da maddi konunun yokluğundan “işlenemez bir suç” oluşur. Bu durumda diğer şartlar da bulunuyorsa TCK md. 130’da düzenlenen “kişinin hatırasına hakaret suçu” oluşabilir. (EREM: ÖH, II, s.1521; ARTUK-GÖKÇEN-YENİDÜNYA: Ceza Hukuku, s. 735; BAYRAKTAR: İftira, s. 191.)

Mağdur hakkında isnat edilen eylem sonucunda Beraat kararı veya Kovuşturmaya Yer Olmadığı kararı verilmesi tek başına iftira suçunun oluşumuna sebebiyet vermez, bu hususta kesin delil olarak kabul edilemez. Delil yetersizliği nedeniyle verilen KYOK veya Beraat kararı iftira suçu açısından yeterli delil olarak kabul edilemez. Yargıtay Ceza Genel Kurulu 22.03.2005, 4-17/33 sayılı kararı.

TCK Md 267 de belirtilen iftira suçunun manevi unsuru doğrudan kasttır. Suçun olası kast veya taksirle işlenebilmesi mümkün değildir. Suçun bilinçli veya bilinçsiz taksirle işlenebilmesi de mümkün değildir. Suçun manevi unsurunun ön şartı failin mağdurun işlemediğini yani masum olduğunu açık ve kesin bir şekilde bilmesidir.(Yenidünya S.2850) Failin tipik eylemin gerçekleştirilmesine yönelik genel kastı yeterli olmaz.. İftira suçu ancak özel kastla işlenebilir. Bu iftira kastı doktrinde iftira kastı olarak adlandırılmaktadır. Kanun koyucu toplumun gerçekleşen suçlarla ilgili ihbarları elde etmekteki menfaatini göz ünündeki bulundurarak, suçun olası kast veya taksirle işlenemeyeceğini kabul etmiştir. Failin, isnatta bulunduğu ve dile getirdiği hususları mağdurun işlediği kanaat ve inancıyla şikayet ve ihbar yapılmış ise, bu halin nedenleri ve somut gerekçeleri ortaya konulması durumunda da yine iftira suçu oluşmaz. Her olayın gelişim sürecine, failin kültür seviyesi, ekonomik durumu vs kriterlere göre iftira kastının hakim tarafından tayin edilmesi gerekir.

İsnadın gerçek dışılığını kesin olarak failin bilmesi gerektiğinden doğrudan kast gereklidir. İsnadın mümkün-muhtemel görülmüş olması veya olursa olsun düşüncesiyle hareket etmiş olması halinde suç sübut bulmaz. Zira neticenin fail tarafından mümkün görüldüğü durumlarda doğrudan kasttan söz edilemez. Yine isnatta bulunan failin olayın objektif gerçek dışılığı hususunda şüphe kuşku ve varsayımdan hareket etmesi halinde doğrudan kastı bulunmadığı için iftira suçunun manevi unsuru meydana gelmemiş ve suç oluşmamış olur. Benzer şekilde ihbarda bulunulan olayın gerçek olduğundan emin olmakla beraber, belirli kişilerin suçun faili olduğunu iddia etmiş ve bunu da bazı olaylara, maddi vakıalara dayandırmış olması halinde fail olası kast ile hareket ettiğinden iftira suçu vücut bulmaz. İsnat edilen hukuka aykırı fiilin objektif olarak gerçek dışı olmasından anlaşılması gereken; asılsız isnada maruz kalan kişinin gerçekten hiç suç işlememiş bir kimse olması ya da isnadın muhatabı olan bu kişinin suç işlemekle birlikte isnadın konusunu oluşturan suçu işlememiş olması veya isnatlarla hiç bir bağlantısının, ilgisinin olmamasıdır. (Tezcan 2017;1158)

YCGK., 12.05.1998, 4/108-178: “Hakkın kullanılması olarak kabul edilen ihbar ve şikayet hakkı Anayasanın 36 ve 74. maddelerinde düzenlenmiştir. Herkes kendisi veya kamu ile ilgili konularda yetkili makamlara şikayette bulunmak ve dava açmak hakkına sahiptir. Bu hakkın, hakkı doğuran nedenin koyduğu sınırlar içinde kullanılması, hakların kötüye kullanılmaması zorunludur. Yakınma hakkı kullanılırken, belirli bir kimseye suç oluşturan bir eylemin yüklenmesi, yakınmanın doğal sonucudur. Bir suç yüklenmeden, yakınma hakkını kullanılması olanaksızdır. Yakınma hakkının kullanılmasındaki ölçü, fail tarafından ihbar veya şikayetin konusunu oluşturan eylemin, mağdur tarafından işlenmediğini bilip bilmemesidir. Fail, işlendiğini ileri sürdüğü eylemin mağdur tarafından işlenmediğini kesin olarak bildiği halde suç işlediğinden bahisle yetkili mercie ihbar veya şikayette bulunmuşsa, iftira suçu oluşacaktır.” (MALKOÇ: Açıklamalı Türk Ceza Kanunu, C.: II, s. 2339).

Failin daha önceki bazı olaylardan duyduğu şüphe veya tahmine dayalı olarak isnatta bulunması durumunda iftira suçu oluşmaz. Bu durumda fail, suç isnat ettiği kişinin bu suçu işlemediğini kesin olarak bilmemekte; tahmin etmekte veya şüphelendiği isimleri soruşturma organları ile paylaşmaktadır. Bu şekilde yapılan isnatta ”işlemediğini bildiği halde” şartı tam olarak gerçekleşmediğinden iftira suçunun meydana gelmeyeceği açıktır.(Alp Tolgahan Serttaş, S.117) Suçun oluşumu için fail ihbar veya şikayetin asılsız olduğunu kesin olarak bilmelidir.

Katılanın Cumhuriyet savcısı veya hakim olması halinde 2802 sayılı Kanunun 76/3 maddesi gereğince Adalet Bakanlığından izin alınması gerekir. Soruşturma ve yargılama en yakın ağır ceza mahkemesinde ve buradaki savcılıkça yapılır.(4.CD.2012/8172 ve 2011/5593 K.)

Sanığın şikayetine konu iddiaların ispat edilememiş olması tek başına suçun oluşumu için yeterli değildir.(4.CD.2011/6428 K.)

Bir kimseye, madde metninde belirtilen “makamlar” nezdinde yapılan suç isnadı, kuşkuya dayalı biçimde ve suç işlediğini değil de, kuşkulanıldığının belirtilmesi sureti ile yapılması durumunda, iftira suçunun değil, ihbar veya şikâyet hakkının kullanıldığının ve suç işlemediğinin kabulü gerekir”. (CGK 24.02.1998 t., e: 364, k: 57; CGK 19.12.1994 t., e: 327, k: 349)

İsnat kısmen gerçeğe aykırı olsa da, kısmen de gerçek olması halinde iftira suçu oluşmaz. (CGK 13.03.1944 t., e:4-71, k: 71)

BASIN ve İFTİRA : Haber gerçek ve doğru olmalıdır. Haber güncel olmalıdır. Haberin güncelliğini yitirmeden, kısa süre içinde verilmesi gerekir. Haberle kullanılan ifadeler arasında düşünsel bir bağ olması gerekir. Haberin yayımlanmasında kamu yararı olmalıdır.“ Gerçek dışı olayların açıklanması hiçbir şekilde hukuka uygunluk nedeni olamaz. Gerçek dışı yayınlar daima hukuka aykırıdır. Bu yayınlar ne düşünce özgürlüğüne de basın özgürlüğü ile bağdaştırılabilir”(YHGK., 14.2.2001, 4-118/115). Haberi yapan, haberin verildiği zaman, mevcut koşullara göre haberin doğruluğu ile ilgili olarak gerekli araştırmaları yaparak teyit etmelidir.. (ARTUK-GÖKÇEN-YENİDÜNYA: Ceza Hukuku, s. 756; TEZCAN-ERDEM-ÖNOK: Özel Ceza Hukuku, s. 420; 4. HD., 21.3.1980, 1302/3719) Bütün araştırmalara ve gösterilen bütün titizliğe rağmen, olayın asılsız olduğunun anlaşıldığı durumlarda iftira suçunun gerçekleşmesi için gerekli, “işlemediğini bildiği hâlde” bir kimseye hukuka aykırı fiil isnadında bulunma koşulunun gerçekleşmediği kabul edilir. Bunun dışında basit bir araştırmayla asılsız ve gerçek dışı olduğu anlaşılan haberlerde, yazımı gerçekleştiren kişi koşullarının mevcut olması durumunda iftira suçundan sorumlu olur. (İftira ve Suç Uydurma Suçları, Akif Yıldırım)

Sanığın, şikâyeti üzerine, mağdur hakkında “delil yetersizliğinden” verilen takipsizlik ve beraat kararları, iftira suçunun oluşması için yeterli kanıt sayılmaz. (4 CD 11.05.2004 t., e: 2003/6936, k: 2004/6094)

Sanığa isnadını ispat külfeti yüklenemez.

Sanığın duyumları, değerlendirmeleri ve başkasının beyanına dayanarak şikayette bulunması halinde iftira kastı yoktur.

İftirada, mağdurun masum olduğunun veya isnat edilen fiilin asılsız olduğunun fail tarafından kesin olarak bilinmesi gerekmektedir. Şüphe ve tahmine dayalı ihbarlar iftira suçu oluşturmaz.(İftira Suçu, Yasin Aydın. S.55)

İhbar ve şikayetin kendiliğinden ve gönüllü olarak yapılması gerekir. 4. CD., 14.11.2006, 11766/16266: “Sanığın, yaralama suçu nedeniyle yapılan ceza yargılaması sırasında, adli rapora karşı diyeceği sorulduğunda raporun sahteliğinden söz etmesi biçimindeki savunmaya yönelik sözlerinde iftira suçunun, kendiliğinden, gönüllü olarak ihbar ve şikayette bulunma öğesinin ne suretle var olduğu tartışılıp açıklanamadan iftira suçundan hükümlülük kararı verilmesi,...”(EROL: Türk Ceza Kanunu, s. 2753); 

Yapılan ihbar ve şikayet üzerine yürütülen soruşturma sonucunda verilen KYOK kararı veya görülen dava sonucunda mağdur lehine verilen Beraat kararı, iftira suçunun dayanağı olamaz. Bu haller suç için karine de oluşturmaz.(Malkoç,s.1834) Yargıtay da istikrar kazanmış kararlarında aynı görüştedir. 16.CD.01.10.2015,2015/3512 E.,2015/3162 K. – 9.CD. 13.12.2012,2012/2558 E.,15000 K.

Kanun hükmünü ve yetkili merci emrini yerine getirme, Meşru Savunma ve Zorunluluk Hali, İlgilinin Rızası, Hakkın Kullanılması (İhbar-Şikayet-Basın Haber Verme Hakkı-İddia ve Savunma Dokunulmazlığı) gibi haller ise TCK Md 267 de tanımlanan suç açısından hukuka uygunluk nedenleri olarak belirtilmiştir.

Failin iftira attığı kişinin/iftira suçunun mağdurunun ihbar veya şikayet metninde açık bir şekilde isnatlara yönelik eylemlerle ilgili olarak belirli veya belirlenebilir olması gereklidir.(Hafızoğulları ve Aygün Eşitli 2015,98-Ünver 2016;65-Bayraktar 1974;190)

BİMER veya CİMER üzerinden gerçekleştirilen başvurularda , Bimer veya Cimer aracı kurum olduklarından, ihbar veya şikayetin yönlendirildiği merciye metnin ulaşmasıyla suç tamamlanır. Bu  açıdan bu gibi hallerde yönlendirilen merci merkezinin ve bulunduğu ilin, suç yeri olarak kabülü gerekir. Görevli ve yetkili mahkemenin de buna göre tespit edilmesi gerekir. Örneğin Bimer üzerinden yapılan başvuru Ankara C.Başsavcılığına gönderilmiş ve işlem de bu savcılık üzerinden yapılmış ise iftira suçunda görevli mahkeme CMK Md 12 gereğince suçun işlendiği yer olan Ankara Asliye Ceza Mahkemesidir. Yetkili savcılık da yine Ankara C.Savcılığıdır. Yetkisiz C.Savcılığına iftira suçu ile ilgili herhangi bir başvuru yapıldığında C.Savcısının gerekli delilleri toplayarak gerekli görmesi halinde dosyayı yetkili yer C.Savcılığına göndermesi gerekir. Zira suç yeri mahallindeki savcılığın delilleri ikamesi daha kolay olacaktır. Ancak İftira suçunda Mağdurun Hakim veya Savcı olması ve şikayetin kötü niyetli olarak yapıldığının anlaşılması durumunda 2802 sayılı Kanunun 76/3 maddesi gereğince Soruşturma ve kovuşturma en yakın ağır ceza mahkemesinde ve bu yerdeki savcılık tarafından yapılır.(4.CD.2012/8172 ve 2011/5593 K.) Özel Yasa hükümleri gereğince katılanın Cumhuriyet savcısı veya hakim olması halinde 2802 sayılı Kanunun 76/3 maddesi gereğince Adalet Bakanlığından izin alınması gerekir. İftira suçunda aynı şikayet veya ihbar dilekçesi ile birden fazla kişiye haksız isnatta bulunulup, iftira suçunun işlenmesi halinde fail hakkında TCK Md 43 hükümleri uygulanmalıdır. İftira suçu sebebiyle fail göz altına alınmış veya tutuklanmış ise; fail hakkında ayrıca hürriyeti tahdit suçundan işlem yapılabilmesi için, failin kasıtlı (bilerek ve isteyerek-) mağdurun kesin olarak suçu işlemediğini, masum olduğunu bildiği halde hakkında adli soruşturma ve kovuşturma gerektirecek içerik ve nitelikte haksız isnatlarda bulunması ve bu sonucu istemesi gerekir. Failin isnatları dışında mağdur başkaca somut delil veya nedenlerle göz altına alınır veya tutuklanırsa, ayrıca alıkoyma suçundan işlem yapılmaz. Mağdur hakkında asılsız ve haksız isnatlar sonucu verilen KYOK kararı veya BERAAT kararlarına ilişkin adli tahkikat dosyalarının asılları veya onaylı örneklerinin talep edilerek, iftira suçuna ilişkin değerlendirmede dosya kapsamı içerisinde bulundurulması gerekir. Failin yargılandığı davada savunmasına yönelik olarak diğer sanıklar veya mağdurlar haklarında isnatlarda bulunması halinde de savunma hakkı kapsamı içerisinde kalması sebebiyle iftira suçu oluşmaz.

İftira suçunun manevi unsurunun oluşabilmesi için, kendisine hukuka aykırı fiil isnat edilen kişinin bu suçu işlemediğinin bilinmesi gerekir. Bu bakımdan, söz konusu suç , ancak DOĞRUDAN KASTLA işlenebilir. Başka bir deyişle iftira suçu MUHTEMEL (OLASI) KASTLA işlenemez. Bu suçun oluşabilmesi için, ayrıca, kendisine hukuka fiil isnat edilen kişi hakkında soruşturma ve kovuşturma başlatılmasını ya da idari  yaptırım uygulanmasını sağlamak amacıyla hareket edilmesi gerekir. Bu nedenle iftira suçu açısından failde kastın ötesinde belirtilen amacın varlığı gereklidir. Bu itibarla, suçun yetkili mercilere ihbar veya şikayet ya da basın ve yayın yolu ile gerçekleştirilmesi bakımından failin, hakkında asılsız suç isnadında bulunulan mağdurun masum olduğunun ya da isnat edilen fiilin asılsızlığını KESİN OLARAK BİLMESİ arandığından bu suç ancak ÖZEL KAST ile işlenebilir. Suçun taksirle işlenebilmesi mümkün değildir. ZAN ve TAHMİNE DAYALI İSNATLARDA iftira suçu oluşmaz. Zira , ŞÜPHE üzerine şikayet etmek vatandaşın hakkı olduğundan, iftira suçunun oluşması için mağdurun suçsuz olduğunu bile bile isnatta bulunduğunu subuta erdiren kesin delillerin mevcudiyeti gerekir. Fail suç vakıası hakkında emin olmakla birlikte, bunun faili konusunda tereddütlü ise, bu durumda açıkça suçsuz olduğunu bildiği kimseye suç isnadı söz konusu olmadığından iftira suçunun manevi unsuru oluşmaz. CGK.12.05.1980, 8/139-203; 4.CD.18.02.1992, 483-1089; Artuk/Gökçen/Yenidünya s.835-836, 4.CD.07.10.2002, 11353/14251, ÖNDER,A.Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, İstanbul-1987,s.304

İsnatların maddi vakıalara dayanması durumunda eylemin şikayet hakkı kapsamında kaldığı kabul edilir. Yine sanığın isnatlarda bulunduğu iddialarını ispatlayamaması tek başına iftira suçuna vücut vermez. iddiaların isnat edildiği kişi hakkında beraat veya KYOK kararı verilmesi yine tek başına iftira suçunun oluşmasına yeterli olmaz, KYOK veya Beraat kararı tek başına iftira suçunun delili olamaz. 16.CD.08.09.2015,2015/3460-2015/2349, 16 CD.17.03.2015,2015/280-2015/157, 16 CD.10.09.2015, 2015/3541-2015/2463, 16 CD.03.12.2015,2015/5625-2015/4658

Sanığın Cumhuriyet Savcısı olan katılanın trafik suçu işleyip kaçtığını ileri sürmesi, iddiaya konu eylemin kişisel suç olup disiplin soruşturması da gerektirmesi nedeniyle 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu’nun 76/3 madde ve fıkrası uyarınca sanık hakkında disiplin cezasını gerektirecek mahiyette olan ihbar ve şikayet dolayısıyla iftira suçundan kovuşturma yapılmasının Adalet Bakanlığı’nın iznine bağlı olduğu ve aynı maddenin 4.fıkrasına göre de, kovuşturmanın şikayet olunan Cumhuriyet Savcısının mensup olduğu mahkemeye en yakın ağır ceza mahkemesi merkezindeki Cumhuriyet Savcısına ve yargılamasının da o yer ağır ceza mahkemesi’ne ait olduğu gözetilerek durma kararı verilmesi yerine yargılamaya devamla hüküm kurulması…4.CD.24.12.2012,12412/31606

Katılanın Cumhuriyet savcısı olması nedeniyle 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu’nun 76/3 madde ve fıkrası uyarınca sanık hakkında iftira suçundan kovuşturma yapılmasının Adalet Bakanlığı’nın iznine bağlı olduğu ve aynı maddenin 4.fıkrasına göre de; ” Kovuşturmanın şikayet olunan cumhuriyet savcısının mensup olduğu mahkemeye en yakın Ağır Ceza Mahkemesi merkezindeki cumhuriyet savcısına ve yargılamanın da o yer Ağır Ceza Mahkemesine ait olduğu gözetilmeyerek yargılamaya devamla hüküm kurulması,4.CD.09.04.2012,10065/8172

2802 Sayılı Kanunun 76/3-4 madde ve fıkraları gereğince, katılan hakim ve Cumhuriyet Savcısına karşı işlendiği iddia edilen iftira suçu nedeniyle, kovuşturma yapılmasının Adalet Bakanlığının iznine tabi olduğu, kovuşturma izni verilmesi halinde ise, kovuşturmanın, şikayet olunan hakim ve savcının mensup olduğu mahkemeye en yakın ağır ceza mahkemesi merkezindeki Cumhuriyet savcısı ve yargılamanın ise o yer ağır ceza mahkemesine ait olduğu gözetilmeden, yargılamaya devamla yazılı şekilde karar verilmesi, 4.CD.10.12.2012,7903/29548

Mağdur H.H.B’un suç tarihinde Turhal Cumhuriyet savcısı olduğu cihetle, 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu’nun 76/3 maddesi uyarınca sanık hakkında kovuşturma yapılmasının Adalet Bakanlığının iznine bağlı olduğu ve anılan Kanun’un76/4 fıkrasına göre de, kovuşturmaya esas iddianamenin şikayet olunan Cumhuriyet Savcısının mensup olduğu mahkemeye en yakın Ağır Ceza Mahkemesi merkezindeki Cumhuriyet Savcısınca düzenlenmesi, yargılamanın o yer Ağır Ceza Mahkemesinde yapılması gerektiği gözetilmeden, yargılama şartlarından olan izin alınmadığı gibi görevli Cumhuriyet savcısı tarafından yöntemince dava açılmadan görevsiz mahkemede yargılamanın sürdürülüp yazılı şekilde hüküm kurulması, 9.CD.04.03.2013,11276/3253

4483 sy yasanın 4.maddesinin 3.fıkrası uyarınca işleme konamayacak muhteviyat ve şekilde yapılan bildirimlerde iftira suçu oluşmayacaktır. Malkoç,4.cilt.,s.4604.

İftira suçunun mağduru bakımından 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkındaki Kanun ile 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunu benzer ve suçun oluşumuna mutlak etki edecek hükümler içermektedir. Özetle her iki kanunun ilgili maddelerine göre bu kanuna tabi kimseler hakkımda yapılacak şikayet ve ihbarların belli bir konuyu içermesi, soyut nitelikte olmaması, somut delillere dayanması, başvuru sahibinin gerçek kimlik ve imza ile doğru adres bilgilerini içermesi gerekmektedir. Aksi halde bu koşulları taşımayan ihbar ve şikåyetler, yetkili makamlarca işleme konulamaz. Bahse konu özellikleri taşımayan böyle bir ihbar veya şikâyet, diğer koşullar mevcut olsa bile, iftira suçuna vücut vermez. Bkz. 4483 Sayılı Yasa Madde 4 ve 2802 Sayılı Yasa Madde 97.-Dr.Mustafa İberya Arıkan/İftira Suçu sy.47.

İftira ve yalan tanıklık suçlarında maddi zararın söz konusu olamayacağı, HAGB de ise manevi zararın göz önünde bulundurulamayacağı gözetilmeden ….9.CD.12.2.2013,2012/10684,2013/2004) Yüksek mahkemenin bu ve benzeri tutarsız kararlarının hukuka uygun olmadığı kanaatindeyiz. Zira yalan beyan veya iftira nedeniyle kişi tutuklanarak cezaevine girmiş, göz altına alınmış ve hürriyeti kısıtlanmış olabilir. Bu halde işinden ve maddi gelirinden mahrum kaldığı için maddi zarara uğrayacağı kuşkusuzdur. Esas olan meydana gelen ve beyan edilen zarar ile beyan arasındaki illiyet bağının ortaya konulmasıdır.

Bu suçun, bir memura karşı sıfat ve gördüğü hizmet nedeniyle işlenmiş olması hali mevcut Yasa’da eski düzenlemenin (765 sayılı TCK madde 273) aksine cezayı artıran bir neden olarak görülmemiştir. Yine hàlihazırda öğrenci ya da kamu görevlisi statüsünde olmayan bir kimse ile ilgili olarak, idari yaptırıma tabi bir fiilin isnat edilmesi halinde de iftira suçu oluşmayacaktır. Çünkü bu kişilerin, mevcut statüleri itibariyle, idari yaptırıma tabi tutulmaları hukuken mümkün değildir. Y.4.CD.26.02.1990,E.601,K.1021:”- Tezcan-Erdem-Önok, a.g.e.,s.1354.İsnadın sübut bulması durumunda mağdurun idari veya adli yaptırıma tabi tutulması, isnadın da buna elverişli olması şarttır.

Bu konuda ayrıca belirtmek gerekir ki kendisine gerçeğe aykırı olarak suç isnat edilen kişinin masum, suçlu olmayan, suçlanamayan bir kimse olması gerekir. Keza adli veya idari yaptırım gerektiren isnat da masum, fiili işlememiş bir kişiye yapılmalıdır. Bu kimse, isnat edilen eylemleri işlememiş ya da zamanaşımı, her hangi bir hukuka uygunluk nedeni (meşru müdafaa), kast unsurunun bulunmaması gibi ihbarcının önceden bildiği başka bir sebepten dolayı hakkında tahkikat yapılamayan kişidir. Dündar, a.g.m., s.294; Artuk-Gökcen-Yenidünya, a-g.e.s.1026.

İhbar; niteliği bakımından hukuki sonuç elde etmeye yönelik bir irade beyanı değildir, aksine sadece cezalandırılması gereken bir eylemin varlığı hakkında mevcut bilgilerin ilgili makamlara ulaştırılmasıdır. Erem, Faruk Diyalektik Açıdan Ceza Yargılaması Hukuku, Işın Yayıncılık, Ankara 6.Baskı,1986,s 247-Dr.Mustafa İberya Arıkan/İftira Suçu sy.54

4483 sayılı MDKGYHK’nın 4. maddesine göre memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında yapılacak ihbarlarda şekil serbestliği kabul edilmemiş, ihbarların belirli nitelikleri taşıması aranmıştır. Buna göre, “bu kapsamda yapılacak ihbar ve şikâyetlerin, Cumhuriyet savcıları ve izin vermeye yetkili makamlar tarafından işleme konulabilmesi için, soyut ve genel nitelikte olmaması, kişi ve olay belirtilmesi, iddiaların ciddi bulgu ve belgelere dayanması, ihbar dilekçesinde dilekçe sahibinin doğru isim, soyad ve imzası ile iş veya ikametgâh adresinin bulunması zorunludur. Bu koşulları taşımayan ihbar ve şikâyetler işleme konulamaz”. Benzer bir hükme 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunu m. 97’de yer verilmiştir. Buna göre, “hâkimler ve savcılar hakkında yapılacak ihbar ve şikâyetlerin soruşturmayı gerektiren belli bir konuyu içermemesi, gerçek kimlik ve doğru adres bilgilerinin bulunmaması halinde işleme konulmayacağı” hükme bağlanmıştır. Dolayısıyla her iki mevzuat çerçevesinde ifade edilen nitelikleri içerisinde barındırmayan bir ihbar veya şikâyet diğer koşullar var olsa bile iftira suçunu oluşturmaz.Tezcan-Erdem-Önok,a.g.e.,s.1356.-Hatipoğlu, Muzaffer-Parlar,Ali,5237 Sayılı TCK’da Özel ve Genel Hükümler Açısından Asliye Ceza Davaları, Adalet Yayınevi, Ankara, 2. Baskı, 2008, s.967.-İşleme konulmama kararı ile ilgili ayrıntılı bilgi için bkz.Şan,Abdullah,Ayhan, Özel Soruşturma Usulleri, Adalet Bakanlığı Yayın İşleri, Ankara, 2008,s71-73, Dr.Mustafa İberya Arıkan/İftira Suçu sy.56

İftira suçunda hukuka aykırılık yalnızca ceza hukukuna değil, bütün hukuk düzenine aykırılığı kapsamına alır. Ancak burada yukarıda sayılanlara girmeyen ve fakat hukuka aykırı olan tazminat hukuku kapsamındaki bir fiilin isnadının, iftira suçunu oluşturmayacağını söyleyebiliriz. Yine isnat edilen fiil her hangi bir cezai veya idari yaptırımı gerektirmiyorsa bu eylem iftira suçunu oluşturmaz. Meran,a.g.e.,s.182. -Yasar-Gökcan-Artuc,a.g.e.,s.8057.-Soyaslan,a.g.e.,s.757.-(İftira ve Suç Uydurma Suçları, Akif Yıldırım)

İdari yaptırım kavramı doktrinde “Mevzuatın öngördüğü hallerde idari makamlar tarafından kamu düzenini, kamu güvenliğini ve kamu sağlığını sağlamak için her hangi bir yargı kararına gerek olmaksızın re’sen hükmedilen, muhatabı olan kimselerin kişisel ya da mali hakları üzerinde etki doğuran, idari işlem ve cezalar” olarak ifade edilmektedir. Oğurlu,Yücel,Idari Yaptınmlar Karşısında Yargısal Korunma,Seçkin Yayınevi, Ankara. 2.Baski,2001,s.32 vd. İdari yaptırım gerektiren eylemler kabahatler ve disiplin eylemleridir.

İhbara konu olayda, suçun belirli’ (muayyen) olması gereklidir. Kapsamı ve sınırları belli olmayan, soyut ve genel ifadeler kullanılarak yapılan suçlamalar veya bir olaya ilişkin olumsuz değer yargıları içeren beyanlar ) (örneğin: hırsız, kadın tellalı vb.) iftira suçuna vücut vermez.Yenidünya,a-g.m.,s.2835.-Önder,a-g.e.,s.213. İsnad edilen fiil, gerçekten işlenmiş olsaydı hangi suçu oluşturacak ya da yönetsel veya disiplin yaptırımına tabi olacak idi ise bu koşul gerçekleşmiş olur. Tezcan-Erdem-Önok,a.g.e.,s.1358;Önder,a.ge.,s.213.-Dr.Mustafa İberya Arıkan/İftira Suçu sy.75

İhbara konu olay, yetkili merciyi harekete geçirecek kuvvette olmalıdır. İhbarın bu özelliğe sahip olması, aynı zamanda onun dikkate alınacak nitelikte olmasını da belirler. Çünkü ciddi bulunmayan bir ihbarın, yetkili makamı harekete geçirme gücü olamayacağından filin bütün unsurlarıyla belirgin hale geldiğinden söz edilemez. Dolayısıyla asılsız olduğu şüpheye mahal vermeyecek derecede belirli, açık olan bir ihbar, iftira suçuna vücut vermez. Aynı şekilde “işlenemez” nitelikteki bir suça konu eylemin isnat edilmesi suretiyle iftira suçu işlenemez. Ancak iftira suçunun meydana gelmesi açısından ihbar sonucunda “soruşturma veya kovuşturma” başlatılması ya da “idari bir yaptırımın” uygulanması gerekli değildir; söz konusu ihbarın bunlara elverişli olması yeterlidir. Bayraktar,a.g.m.,s.197.-Savaş-Mollamahmutoğlu,a.g.e.,s.2960.-Toroslu-Toroslu,Ceza Hukuku Özel Kisim,s.329.-Meran, a.g.e.,s.183; Y.4.CD,21.03.2002,E.197, K. 4466,“ -Toroslu-Toroslu,Ceza Hukuku Özel Kisim,s.329.

Yürürlükteki mevzuata göre soruşturulmaya veya kovuşturulmaya müsait olmayan isnat; iftira suçuna sebebiyet vermez. Soyaslan a.g.e.756-Yaşar*Gökcan-Artuç a.g.e.8054-Erem,Toroslu 4.Bası,s.194-195.

Fail, mağdurun suça konu eylemi işlediğine ilişkin duyumlarını ifade ettiği veya belirli olay ya da emareler nedeniyle duyduğu şüpheyi dile getirdiği takdirde bilerek gerçeğe aykırı isnatta bulunma öğesinin gerçekleşmemesi nedeniyle iftira suçunun oluşmayacağını söyleyebiliriz. Yaşar-Gökcan-Artuç,a.g.e.,s.8054.-Dr.Mustafa İberya Arıkan/İftira Suçu sy.83

Gerçeği söyleyen kimse ceza görmemelidir. Yenidünya a.g.m.s.2838, Yaşar-Gökçan-Artuç a.g.e.8054.

Soruşturma konusu suçun oluştuğuna ilişkin yeterli bir şüphe bulunmadığından bahisle “kovuşturmaya yer olmadığına dair karar” verilmesi de şikâyetçinin kötü niyetine karine teşkil edemeyecektir. Aksi halde, şikâyetinin takipsizlikle sonuçlanacağı ihtimalini göz önünde bulunduran bir kimsenin, şikâyette bulunmaktan vazgeçmesi söz konusu olabilecektir ki, bu durum Anayasanın 36. maddesinde düzenlenen “hak arama hürriyeti” ilkesine aykırı olacaktır. Bir kimse, suç isnadında bulunmayı düşündüğü kişinin o suçu işlediği yönünde küçük de olsa bir düşüncesi ve tespiti bulunduğu takdirde yargı erkine başvurmalı ve bu husustan imtina etmemelidir. Unutulmamalıdır ki yeterli delilin bulunmaması, ihbar veya şikâyette bulunanın elinde olmayıp, soruşturma makamlarının görevlerini yeterince yerine getirmemesinden de kaynaklanabilir.. Görüldüğü üzere Yargıtay da bizce de haklı olarak, bu tür bir kararın iftira suçunun gerçekleşmesi için yeterli kanıt sayılamayacağına ilişkin birçok içtihatta bulunmuştur. Sonuç olarak, bu doğrultudaki her bir karar, failin iftira kastıyla hareket ettiğine dayanak olamayacağı gibi, suçun işlenmiş olduğuna da karine teşkil edemez. Suçun sübuta erip ermediği değerlendirilirken, “kovuşturmaya yer olmadığına dair karar” ya da “beraat” kararının niteliği üzerinde durmak gereklidir’.Şen-Aksüt,Iftira Suçu, – Ünver, a.g.e., s.105;(İftira ve Suç Uydurma Suçları, Akif Yıldırım)

Yargıtay’ın soruşturma makamlarının hatasına/İhmaline ilişkin karanı için Bkz: 8.CD.13.10.2021,E.2021/12271, K. 2021/19013. “Sanığın, misafir olarak gittiği mağdurun ikametinde, yatak odasında elbise dolabının üzerinde gazele kağıdına sarılı esrar,kubar ve iki adet extacy hap gördüğünü, zaman zaman bu maddeleri sattığını duyduğunu, yaklaşık iki ay önce kendisinin de mağdur tarafından bu maddeleri içmeye zorlandığını söyleyerek ihbarda bulunduğu. bunun üzerine, sanık hakkında kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak,kabul etmek veya bulundurmak ya da kullanmak suçundan işlem yapıldığı, mağdur yönünden ise arama kararı talebi ile ilgili işlemlerle soruşturmaya başlanıldığı ve mağdur hakkında sanığın iddiasına ilişkin delil yetersizliği nedeni ile kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiği anlaşılan olayda. kovuşturmaya yer olmadığına karar verilmesinin tek başına iftira suçunun oluşması için yeterli olmadığı, mağdurun uyuşturucu madde kullandığına dair adli tıp raporlarının alınmaması ve sanığın ihbarının üzerinden 5 gün geçtikten sonra mağdurun adresinde arama yapılmış olması nazara alındığında, şikayetçi olan sanığın savunmasının aksine, iftira kastı ile hareket ettiğini gösterir her türlü şüpheden uzak, kesin ve inandırıcı delil olmadığından, yüklenen suçtan beraati yerine yazılı şekilde mahkumiyetine karar verilmesi…”-Bkz:8.CD.03.02.2021,E.2019/16899,K.2021/1589.

Meran, a.g.e., s.190; 8. CD.07.12.2020, E.2019/16750,K.2020/19053;“…somut olayda; sanığın, katılan ve müştekilerin kendisini tehdit ettiklerini ifade ederek şikayetçi olması üzerine yapılan soruşturma sonucunda, sanığın soyut iddiası dışında katılan ve müştekilerin atılı suçu işlediklerine dair başkaca bir delil olmadığı gerekçesiyle kovuşturmaya yer olmadığına ilişkin karar verilmesi üzerine sanık hakkında açılan davada; sanığın iddialarının bir kısım vakalara dayanması ve şikayetçi olduğu kişiler hakkında verilen KYOK’un ‘delil yetersizliği’ gerekçesi ile verilmesi karşısında; sanığın eyleminin suç işlemediğini bildiği kimselere suç atmak biçiminde olmayıp Anayasa’nın 74. maddesinde düzenlenen şikayet hakkı kapsamında kaldığı anlaşılmakla..” 8. CD. 08.03.2021,E.2019/18160,K. 2021/3550; “…sanıklar N. B. ve S. B.’nin arama sonucu evlerinde ele geçirilen uyuşturucu maddeyi E. Ö.’ın borcuna karşılık kendilerine getirdiğini söyleyerek Ercan hakkında uyuşturucu madde ticareti yapma suçundan dava açılmasına neden oldukları ve E. Ö. hakkında ‘beraat kararı’ verildiği olayda; mağdur hakkında beraat karan verilmesinin iftira suçunun oluşumu için tek başına yeterli olmadığı…iftira suçunun yasal unsularının oluşmadığı..”

İhbar ve şikayet hakkının bir sonucu olarak ve ihbarda bulunma yükümlülüğünün de etkisiyle, suçlu olarak kabul ettiği, öyle olduğuna inandığı kimse ile ilgili olarak, yetkili makamlara bildirimde bulunduğu takdirde fiili, hukuka uygun olacak ve iftira suçu oluşmayacaktır. Bayraktar a.g.m,s.187, Artuk-Gökçen-Yenidünya a.g.e.1033

İftirada fail, masum bir kimse hakkında doğrudan kast ile ihbar ya da şikâyette bulunmakta ve ona hukuka aykırı bir fiil isnat etmektedir. Failin, ileri sürdüğü isnadın gerçek olmadığını kesin olarak bilmesi zorunlu olduğundan gerek şekli gerekse maddi iftira açısından, failin kastı doğrudan kast olmalıdır. Bu nedenle, isnadın gerçek dışılığı konusunda olası kast (muhtemel-gayrimuayyen kast) suçun oluşması için yeterli değildir. Eğer fail, isnat ettiği fiilin objektif olarak gerçek dışı olmadığı düşüncesiyle ihbarda bulunmuşsa, olası kastla hareket ettiği için iftira suçundan söz edilemez. Artuk-Gökcen-Yenidünya, a.g.e.,s.1030.-Önder,a.g.e.,s.222.

Yakınma hakkını kullanan mağdurun suçsuz olduğunu bilerek suç yüklediği açıklanmadan hükümlülüğüne karar verilmesi yasaya aykırıdır.” 4. CD., 07.02.1991, 7639/677:

Failin şüpheye veya başkalarından duydukları doğrultusunda tahmine dayalı olarak suç isnat etmesi, iftira suçunu oluşturmaz. Yeter ki fail, isnadındaki makul karşılanabilir şüphesini, nedenleriyle birlikte açıklasın. Özbek-Doğan-Bacaksız, a.g.e.s.1157; Bkz.Y.15.CD.27.03.2019.E.2017/9257, K.2019/2924.

Failin belirli olay veya olgulardan yola çıkarak, isnat ettiği fiilin mağdur tarafından işlendiği inancı ve şüphesi ile ihbarda bulunması halinde iftira suçunun unsurları oluşmayacaktır. Y.8.CD.09.09.2020.E.2018/7224, K.2020/15289

İftira suçun amacı, adaleti ALDATILMAKTAN, İTİBAR KAYBETMEKTEN,YANLIŞ YOLA SEVKEDİLMEKTEN korumaktır. Kişi ve adliye birlikte korunurken adli faaliyetin korunması daha önemli ve ağırlıklı sayıldığından adliyeye karşı suçlarda düzenlenmiştir. (Soyaslan,Doğan;Ceza Hukuku Özel Hükümler,Yetkin Yayınları,Ankara,2014 s.783)

İhbar ve şikayetin Hakimler ve Savcılar Kurulu tarafından işlem yapılmasını gerektiren bir fiil dolayısıyla yapılması zorunludur. (Öner s.1148)

Suç (Cezai Yaptırım) veya idari yaptırım gerektiren eylem resen soruşturuluyor ise herhangi bir kişi, şikayete bağlı olarak soruşturuluyor ise şikayet hakkı olan kişiler dışındakiler tarafından soruşturma ve kovuşturma makamlarına veya yetkili organlara bildirilmesine ihbar adı verilir.(Ünver s.54) 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun’un 4/3.maddesinde memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında yapılacak ihbar ve şikayetler için istisna getirilmiştir. İhbar ve şikayetlerin soyut ve genel nitelikte olmaması, kişi ve olayı belirtmesi, iddiaların ciddi bulgu ve belgelere dayanması, ihbar ve şikayet dilekçesinde dilekçe sahibinin doğru ad, soy ad ve imzası ile iş veya ikametgah adresinin bulunması zorunluluğu bulunmaktadır. Belirtilen şartların bulunmadığı ihbar ve şikayetler de cumhuriyet başsavcıları ve izin vermeye yetkili makamlar tarafından işleme konulmayacaktır. Bu şartları taşımayıp İŞLEME KONULMAYAN ihbarlarda diğer şartlar bulunsa bile İFTİRA SUÇU OLUŞMAYACAKTIR.(Tezcan ve diğerleri.s.893)

Göreviyle bağlantılı olarak, kamu adına soruşturma ve kovuşturmayı gerektiren bir suçun işlendiğini öğrenen kamu görevlisi bu durumu yetkili makamlara bildirmekle yükümlüdür (TCK md. 279). Bundan dolayı görevleriyle bağlantılı olarak kamu adına soruşturma ve kovuşturmayı gerektiren suçlarda tüm kamu görevlileri yetkili makamdır. Kamu görevlileri, görevlerini yaptıkları sırada ve göreve ilişkin olarak bir suçun işlendiğini öğrendiklerinde bunu yetkili makamlara bildirmekle yükümlüdürler. Bu açıdan hukuk mahkemelerinde sosyal inceleme raporu yazacak olan uzman kişiye asılsız isnatlar içerecek beyanlar da iftira suçunda sebebiyet verir zira uzman kişinin hazırlayacağı rapor ilgili mahkemesine gönderilir. Mahkemeler, savcılıklar, kolluk merkezleri, valilik, kaymakamlık, elçilik ve konsolosluklar yetkili makam sayılırlar. (ARTUK-GÖKÇEN-YENİDÜNYA: Ceza Hukuku, s. 742.) Bildirim yükümlülüğü olan makamlar, iftira suçu açısından “yetkili makam” sayılırlar. Adliyeye ya da idari makama, yapılan ihbar ya da şikâyeti iletmekle yükümlü olmayan makamlara yapılan ihbar ya da şikâyetlerde, bu suç oluşmaz.(İftira ve Suç Uydurma Suçları, Akif Yıldırım)

HSK İDARİ SÜREÇ: ”Müfettiş veya muhakkik, inceleme neticesinde ulaştığı deliller ışığında soruşturma izninin verilmesinin gerekli olup olmadığı yönündeki kanaatini içeren fezlekeyi düzenleyerek Kurulun ilgili Dairesine gönderecektir.

Müfettiş veya muhakkik yapılan incelemenin neticesinde;

• İhbar ya da şikâyetin konusunu doğrulayan bir delil elde edilememişse, soruşturma izni verilmesine yer olmadığına;
• Şikâyet konusunu doğrulayan delil elde edilmişse, ilgili hakkında soruşturma izni verilmesine, dair düşünce yazısını içeren fezlekesini Daireye sunar. İnceleme aşamasında henüz soruşturma başlamadığından hakkında inceleme yapılan hakimin ya da savcının savunması alınamaz. (Baş, s.339-HAKİM ve SAVCILAR HAKKINDAKİ SUÇ SORUŞTURMA ve KOVUŞTURMALARINDA UYULACAK USUL ve ESASLAR , Dr. Bahattin Aras,sy.221-225,-Kılınç, s.131-136)

Müfettiş veya muhakkik tarafından gerçekleştirilen araştırmanın ve incelemenin neticesinde, soruşturmaya geçilmesine gerek görülmemesi halinde, ilgili Daire tarafından soruşturma yapılmasına yer olmadığına dair karar verilir. İhbar ve şikâyetin işleme konulmamasına ya da araştırma ve inceleme neticesinde soruşturma izni verilmesine yer olmadığına dair işlem tesis edilmesi durumunda, yapılan işlem sonucu hakkında, fiilden zarar gören şikâyetçiye, başvurabileceği kanun yolları ve süresi gösterilmek üzere bilgi verilirken fiilden zarar görmeyen ihbarcılara ise bilgi verilmez. Kamu kurum ve kuruluşlarından gelen ihbar yazılarında bilgi talep edilmesi halinde, yalnızca yapılan işlem hakkında bilgi verilir. Gerçekleştirilen araştırma ve inceleme neticesine göre soruşturmaya geçilmesine gerek görülmesi halinde Birinci Daire tarafından teklifte bulunularak, Kurul başkanından soruşturma yapılması için izin alınır. Kılınç, s.131-136; Baş, s.339-340. Hakim ve savcılar hakkında yapılacak ihbar ve şikayetlerin işleme konulabilmesi için 2802 sayılı Kanun’un 97. maddesindeki düzenlemeler uyarınca şekil ve esas bakımından belli hususları içermesi gerekmektedir .Bu madde de belirtilen hususların varlığının tespiti halinde dilekçe işleme konulacaktır. Aksi takdirde dilekçe işleme konulmayacaktır. Bu bağlamda öncelikli olarak yargı bağımsızlığı ve hâkimlik teminatına zarar görmemesi bakımından hakim ve savcılar hakkında yapılan şikayetlerin somut delille desteklenmesi gerekmektedir. Burada verilecek olurun inceleme konusu olayı ve kişiyi kapsayacak şekilde verilmesi yeni bir kişi ortaya çıktığında ise yeniden olur alınması gerekir. Şayet izin alınırsa evrak gereği yapılmak üzere HSK Teftiş Kuruluna ya da kıdemli bir muhakkike tevdi edilir. Burada görevlendirilen muhakkik hakim ya da savcılar, adalet müfettişlerinin sahip oldukları yeminli tanık dinleme, gerektiğinde istinabeye başvurabilme gibi yetkilere sahiptir Müfettiş veya muhakkik incelemesi başvuranın dilekçesindeki veya alınan beyanındaki iddialar kapsamında yapacaktır. İnceleme ve araştırma aşamasında öncelikle ihbar eden ya da şikâyette bulunan dinlendikten sonra bildirilen delillerle birlikte müfettiş veya muhakkik tarafından tespit edilen delillerin toplanması aşamasına geçilir. Bu aşamada tanıkların ifadesi alınacak ve gerekli diğer evrak ve dokümanlar toplanıp incelenecek ve tutanağa bağlanacaktır. Kurul müfettişleri söz konusu görevlerini yerine getirirlerken; yapacakları araştırma, inceleme ve soruşturmalarda, lüzum gördükleri kimseleri yeminli dinleyebilirler, gerektiğinde istinabe yoluna başvurabilirler, sübut delilleri ile gereken bilgileri kamu kurum, kurul ve kuruluşlarından doğrudan toplayabilirler. Yapacakları inceleme ve soruşturmalarda, 6087 sayılı Kanun tarafından verilen yetkilere ek olarak CMK’ya göre işlem yapabilirler; kanunlarda kendilerine ve Cumhuriyet savcısına, soruşturmanın yürütülmesiyle ilgili tanınan tüm yetkileri kullanabilirler. Ancak CMK’da gecikmesinde sakınca bulunan hâllere ilişkin olmak üzere Cumhuriyet savcısına tanınan yetkiler (arama, elkoyma, iletişimin denetlenmesi gibi) bu kapsam dışındadır. Söz konusu hallerde mutlaka hakim kararı gereklidir. Çakmak, s.121; Baş, s.340. 6087 sayılı Kanun’un 9. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca görevlerinden dolayı veya görevleri sırasındaki suç soruşturması ile disiplin soruşturma ve kovuşturması sonucu hakkında karar vermek yetkisi Kurul İkinci Dairesine aittir. Buna göre soruşturma dosyasının Birinci Daire tarafından İkinci Daireye gönderilmesi üzerine Dairece, soruşturma konusu fiilin (eylemin)/isnadın, disiplin bakımından ya da cezai bakımdan kovuşturmayı gerektirir nitelikte olup olmadığı değerlendirilecektir. Eğer disiplin bakımından ya da cezai bakımdan kovuşturmayı gerektirir nitelikte olmadığı kanısına varılırsa 2802 sayılı Kanun’un 87. maddesi uyarınca soruşturma evrakının işlemden kaldırılmasına karar verilecektir. Buna karşılık Daire fiilin disiplin bakımından ya da cezai bakımdan kovuşturmayı gerektirir nitelikte olduğu kanaatinde ise cezai bakımdan kovuşturma izni verecek ve dosya aslını bir bütün halinde kovuşturma işlemleri için ilgili savcılığa gönderirken disiplin işlemlerine esas olmak üzere dosyanın bir suretini Dairede tutacaktır. Tamamı yüksek hakim ve hukukçulardan oluşan HSK ‘nın herhangi bir isnad/ihbar veya şikayet üzerine etkin bir araştırma, soruşturma yapmaksızın ve somut delil elde etmeksizin muhatap hakkında idari yaptırım uygulaması düşünülemez. Maddi hata teşkil eden Mor beyin (Bylock) dışında, Fetö Terör Örgütüyle ilgili verilen meslekten ihraç ve sonradan göreve iade kararlarında, kişiler hakkında bir kısım somut delillerin bulunduğu ancak bu delillerin şahsın görevini devam ettirmesine sakınca teşkil etmediği ve belirli yoğunluğa ulaşmadığı sonucuna ulaşılmaktadır. Aksi hal, HSK nın keyfi idari yaptırım kararları uyguladığı sonrasında bu kararlarından döndüğü sonucunu çıkarır ki uygulama bu şekilde değildir. Bu halde ihbar veya şikayette bulunanın isnadının dayanaksız ve gerçek dışı olduğunun anlaşılması gerekçesiyle iade kararı verildiği hususu ispatlanamadığı sürece, iftira suçu da oluşmayacaktır.

2802 sy Yasa md 97: Madde 97 – (Değişik: 22/12/2005 – 5435/34 md.)

Hâkim ve savcılar hakkında;
a) Belli bir konuyu içermeyen veya somut delile dayanmayan,
b) Başvuru sahibinin adı, soyadı, imzası ile iş veya yerleşim yeri adresi ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları için Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası bulunmayan,
c) Daha önceden şikâyet konusu yapılıp sonuçlanan hususlarda yeni delil içermeyen,
d) Kanun yollarına başvuru sebebi olarak ileri sürülebilecek veya hâkimlerin yargı yetkisi ve takdiri kapsamında kalan hususlara ilişkin bulunan,
e) Akıl hastalığı sebebiyle vesayet altına alınanlar ile henüz vesayet altına alınmamış olmakla birlikte bu hastalığa duçar oldukları sağlık kurulu raporu ile belirlenenlerce verilmiş olan, İhbar ve şikâyetler işleme konulmaz. Ancak (b) bendinde yazılı şartları taşımayan ihbar ve şikâyetlerin somut delillere dayanması durumunda, konu hakkında gerekli araştırma ve inceleme yapılır.

Suç veya İdari yaptırım uygulanması sonucunu doğuracak asılsız isnatlarla iftira suçu oluşabilir. (İftira Suçu, Yasin Aydın,s.37)

İftira suçu için muhataba isnat edilen eylemin soruşturulabilir ve kovuşturulabilir ya da idari yaptırım uygulanabilir nitelikte bir eylem olması gerekir. (Öner s.1146)

Şeref ve haysiyeti ihlal eden fiil SUÇ ya da idari yaptırımı gerektirecek nitelikte değilse iftira suçu oluşmaz. Ancak bu eylemle hukuka aykırılık yoksunluğu nedeniyle TCK md 125 te belirtilen hakaret suçu oluşabilir. (Yıldırım s.53)

İftirada mağdurun masum olduğunun ya da isnat edilen fiilin asılsız olduğunun fail tarafından KESİN olarak bilinmesi gerekmektedir. Şüphe ve Tahmine dayalı ihbarlar iftira suçunu oluşturmaz. (Önder s.288)

SOMUT BİR EYLEM İSNAT EDİLMEDEN, genel ifadeler kullanılan eylemin bir bütün halinde hakaret suçunu oluşturduğu gözetilmeden ayrıca iftira suçundan mahkumiyet kararı verilmesi…(Yargıtay 8.CD.10.12.2019 T.2017/11341 E.2019/14605 K.)

(SUÇ TEŞKİL ETMEYEN (SORUŞTURULABİLME-KOVUŞTURULABİLME) veya İdari Yaptırım UYGULANMASI OLANAKLI OLMAYAN İSNAT İFTİRA SUÇUNU OLUŞTURMAZ. ) İftira suçunun oluşabilmesi için, yetkili makamlara ihbar ve şikayette bulunularak işlemediğini bildiği halde, hakkında soruşturma ve kovuşturma başlatılmasını ya da idari yaptırım uygulanmasını sağlamak için bir kimseye hukuka aykırı bir fiil isnat edilmesinin gerektiği, sanığın Uşak Başsavcılığına verdiği 12.05.2012 tarihli dilekçesinde; bir süre birlikte kaldığı katılanın evinde kalan bir kısım eşyalarını alamadığı yönündeki iddiasının suç teşkil etmemesi ve katılan hakkındaki Uşak Başsavcılığının 26.05.2012 tarihli KYOK kararındaki gerekçeye göre iftira suçunun yasal unsurlarının oluşmadığı halde sanığın beraati yerine mahkumiyetine hükmedilmesi…(Yargıtay 8.CD.17.10.2019 T.,2017/11113 E.,2019/12577 K.)

İftira edilmeseydi veya isnatta bulunulmasaydı yapılmayacak olan soruşturma ve kovuşturma yapılmakta, mağdur haksız yere bu süreçleri yaşamakta ve yargı asılsız bir olayla meşgul edilmektedir. İftira suçu ile yasa; bunların önüne geçilmesini hedeflemektedir. (Ünver Adliyeye Karşı Suçlar, İstanbul 2008,s.51,52.)

Fail mağdurun o fiili işlediğine ilişkin duyduklarını anlatmış, ya da belirli olay veya emareler nedeniyle duyduğu şüpheyi dile getirmiş ise, bilerek gerçeğe aykırı isnatta bulunma öğesinin gerçekleşmemesi nedeniyle beraat kararı verilmelidir. (Osman Yaşar-Hasan Tahsin Gökcan-Mustafa Artuç, Türk Ceza Kanunu, s.8054)

SORUŞTURMA ve KOVUŞTURMA BAŞLATILMASINI GEREKTİREN BİR EYLEMİN İSNADI : Soruşturma ve kovuşturma kavramları 5271 sy CMK 2.maddesinde tanımlanmaktadır. Soruşturma ve kovuşturma bir suçun işlendiği iddiasıyla ilgili olarak adli makamlarca yürütülür. Bu nedenle isnadın SUÇ İSNADI olması gerektiği söylenmelidir. Suç, herhangi bir kanun hükmüyle yasaklanan ve ihlal edildiğinde yine kanunda belirtilen ve suçlara özgü yaptırımlarla karşılanan eylemlerin işlenmesidir.Soyut ve genel ifadelerden ibaret somut bir suç veya kabahate işaret etmeyen isnatlar iftira suçunu değil; hakaret suçunu oluşturabilir. (Şahbaz,İftira Suçu, s.496; Ünver, Adliyeye Karşı Suçlar,3.B.s.68, (Osman Yaşar-Hasan Tahsin Gökcan-Mustafa Artuç, Türk Ceza Kanunu, s.8057-8056)

İhbarın 4483 sayılı yasa md.4/3 veya 2802 sy Hakimler Savcılar Kanunu’nun 97.maddesi gereğince, gerekli koşulları taşımaması nedeniyle herhangi bir inceleme, soruşturma yapılmaksızın , belge üzerinde işleme konulmama kararı verilmesi biçiminde sonuçlanması durumunda, İftira suçunun oluşmayacağı kabul etmek gerekir. (Gökcan/Artuç,Kamu görevlisi ve Özel Soruşturma Usulleri, 2.B Seçkin Yayınevi, Ankara, 2008, s.340,770-Osman Yaşar-Hasan Tahsin Gökcan-Mustafa Artuç, Türk Ceza Kanunu, s.8058)

İftira suçundan sanık ile müşteki arasında önceye dayalı husumet bulunmaktadır. Sanık müştekinin FETÖ üyesi olduğundan hareketle yetkili makamlara şikayet/ihbar etmiştir. Sanığın bu isnadı üzerine başlatılan adli soruşturma neticesinde müştekinin hiyerarşik bağ içerisinde çeşitlilik, süreklilik, yoğunluk teşkil eden eylemlerinin bulunmadığı, örgüte bilerek ve isteyerek yardım niteliğinde herhangi bir eyleminin de bulunmadığı anlaşılmakla, sempati ve iltisak boyutunu aşan örgüt üyesi olduğunu ispat etmeye yeterli örgütsel faaliyetler tespit edilmediği gerekçesi ile KYOK veya Beraat kararı verilmiştir. Müşteki de örgüte sempati boyutunda bir kısım somut deliller ele geçirildiğinden sanığın isnadının anayasal şikayet ve ihbar kapsamında kaldığı kabul edilmelidir.T.C.YARGITAY SEKİZİNCİ CEZA DAİRESİ Esas : 2019/27999 Karar : 2020/17310 Tarih : 21.10.2020, Yargıtay 8. CD.2019/2785 E.2019/15933 K.26.12.2019 Tarih)

HSK TARAFINDAN KOVUŞTURMA İZNİ VERİLMESİ ve SUÇ DUYURUSUNDA BULUNULMASI : HSK ilgili dairesince SORUŞTURMA KONUSU FİİLİN cezai bakımdan kovuşturmayı da gerektirip gerektirmediği değerlendirilecektir. Eğer disiplin bakımından veya cezai bakımdan kovuşturmayı gerektirir nitelikte olmadığı kanısına varılırsa, 2802 sy Kanun’un 87.maddesi uyarınca soruşturma evrakının işlemden kaldırılmasına karar verecektir. Buna karşılık daire, soruşturma konusu fiilin disiplin bakımından veya cezai bakımdan kovuşturmayı gerektirir nitelikte olduğu kanaatinde ise cezai bakımdan kovuşturma izni verecek ve dosya aslını kovuşturma işlemleri için ilgili savcılığa gönderirken disiplin işlemlerine esas olmak üzere dosyanın bir suretini Dairede tutacaktır. ( Baş.s.343-344) İşleme konulmayan veya soruşturma-inceleme işlemi yapılmayan isnat ile ilgili olarak HSK nın ilgili CBS ye suç duyurusunda bulunması olanaksızdır.

NOT: 2802 sayılı Yasa’nın 76/3-4 maddeleri değiştirilmemiş olup halen yürürlüktedir. HSK ve Bakanlık İlgili Müdürlüğü genelge veya yönergesiyle yasama organı yerine geçilerek Yasa maddesine aykırı düzenleme yapılması hukuka aykırıdır. Yasa maddesi ilgili hükmü sadece disiplin cezası gerektirecek veya suç isnadı gerektirecek şekilde bir ayrıma gitmemiş olup, katılanın hakim veya savcı olması durumunda her suç isnadı aynı zamanda disiplin soruşturmasını da gerektireceğinden, bu gibi durumlarda Yasa ilgili maddelerine uyularak iftira suçu bakımından yürütülecek adli soruşturma sürecinde Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü’nden kovuşturma izni alınması zorunludur. Aykırı düzenleme ve uygulamalar hukuka ve yerleşik yargı içtihatlarına ters düşmektedir. Fetö/Pdy örgütüne ilişkin meslekten ihraç kararı verilebilmesi için örgüt ile irtibat veya iltisak yeterli görülmüştür. Pdy nedeniyle meslekten ihraç kararı disiplin işlemi niteliğinde olmayıp; olağanüstü tedbir niteliğindedir. İrtibat veya iltisak düzeyinin değerlendirilmesi yetkili kurumlara bırakılmıştır. Aile fertlerinin örgüt ile irtibat veya iltisakı gerekçesiyle meslekten ihraç kararı verilmesinde hukuka ayrık bir yön bulunmadığı içtihatlarda ifade edilmektedir. Katılanın hakim veya savcı olması durumunda isnadın ceza kovuşturmasını da gerektirmesi halinde soruşturmanın genel hükümlere göre yapılması gerektiğine dair Bakanlık uygulaması ve güncel yargıtay içtihatları bulunmaktadır. Ancak 2802 sy 76/3-4 fıkraları açık olup halen yasama organı tarafından değiştirilmediğinden, HSK , Bakanlık Ceza İşleri Genel Müdürlüğü ve yargılama makamlarının zorlama yorumlarla yasa maddesinin ana işlevini ortadan kaldıracak nitelikte yeni uygulama geliştirmiş olmalarını uygun bulmadığımız gibi yasa’ya da açık aykırı olduğu kanaatindeyiz. Zira 2019 yılı ve öncesi yargıtay içtihatlarında da istikrarlı bir şekilde , disiplin cezasını gerektirir veya ceza kovuşturmasını gerektirir şeklinde bir ayrıma gidilmemiştir.

T.C.
DANIŞTAY
BEŞİNCİ DAİRE
Esas: 2017/2591
Karar: 2020/2335
Tarih: 15.06.2020

Anayasa Mahkemesi 14/11/2019 tarih ve E:2018/89, K:2019/84 sayılı kararında iltisaklı kavramını ”kavuşan, bitişen, birleşen”, irtibatlı kavramını ise ”bağlantılı” olarak tanımlamıştır. Bu kavramlar ile kişilerin cezai sorumluluğunu gerektiren örgüte üyelik ve mensubiyet kavramlarına nazaran terör örgütleri ile daha az yoğun ve atipik bir bağlantının vurgulandığı açıktır. Bu kapsamda kişilerin terör örgütleri ile irtibat ve iltisaklarının ortaya konulabilmesi için, örgütün amaçlarının gerçekleştirilmesi ya da örgütten yarar sağlamak maksadıyla gerek örgütten gelen talimatlar doğrultusunda gerekse inisiyatif alarak bulundukları hal ve hareketler neticesinde örgüte veya kendilerine yarar sağladıkları ya da örgüt ile amaç birliği veya sosyal birliktelik görünümü içinde oldukları yönünde kanaat oluşması yeterli olacaktır.

Bu bağlamda, üstün bir kamu gücü yetkisi niteliğindeki yargı yetkisini kullanan yargı mensupları yönünden örgüt ile irtibat ve iltisak hususu değerlendirildiğinde, yetki ve nüfuzlarını kullanarak örgütün amaçlarını gerçekleştirmesi için ya da örgütün talimatları doğrultusunda kendilerine veya başkalarına yarar sağlamak için bir takım hal ve hareketlerde bulunmak suretiyle demokratik anayasal düzene sadakat yükümlülüklerini ihlal ettikleri yönünde bir kanaat oluşması halinde örgüt ile irtibat ve iltisaklarının bulunduğunu söylemek mümkün olacaktır.

Anayasa’nın 139. maddesinde hâkim ve savcıların görevlerinin sona ermesi sonucunu doğuran işlemler, disiplin cezaları ve meslekte kalmalarının uygun olmadığı yönünde verilen kararlar olarak ikiye ayrılmıştır. 24/02/1983 tarihli ve 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu’nun “Hâkimlik ve savcılık görevlerinin sona ermesi” kenar başlıklı 53. maddesinde de disiplin cezası niteliğindeki meslekten çıkarma işlemi ile hâkimlik ve savcılık görevinin sona ermesi sonucunu doğuran diğer işlemler ayrı ayrı belirtilmiştir.

Dolayısıyla 667 sayılı KHK’nın 3. maddesi uyarınca hâkim ve savcıların meslekte kalmalarının uygun olmadığına ve meslekten çıkarılmasına ilişkin kararların, bu kişilere disiplin cezası verilmesine ilişkin kararlardan ayrı nitelikte olduğu konusunda duraksama bulunmamaktadır.

Dairemizin, Danıştay Başkanlığının internet sitesinde güncel kararlar başlığı altında yayımlanmış olan, 04/10/2016 tarih ve E:2016/8196, K:2016/4066 sayılı kararında da belirtilmiş olduğu üzere 667 sayılı KHK’nın 3. maddesi uyarınca terör örgütlerine veya MGK’ca Devletin millî güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilen yargı mensuplarının, “meslekte kalmasının uygun olmadığına ve meslekten çıkarılmasına” ilişkin kararlar, adli suç veya disiplin suçu işlenmesi karşılığında uygulanan yaptırımlardan farklı olarak terör örgütleri ile millî güvenliğe karşı faaliyette bulunduğu kabul edilen yapıların kamu kurum ve kuruluşlarındaki varlığını ortadan kaldırmayı amaçlayan “olağanüstü tedbir” niteliğindedir.

Bu kapsamda, ülkenin içinde bulunduğu tehdidin ortadan kaldırılması ve bozulan kamu düzeninin ivedi şekilde yeniden tesis edilmesi amacıyla 667 sayılı KHK’nın 3. maddesi ile “terör örgütleri ile millî güvenliğe karşı faaliyette bulunduğu kabul edilen yapılara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilen” üstün kamu gücü yetkisi kullanma ayrıcalığına sahip bu kişiler hakkında uygulanmak üzere olağan dönemdeki yaptırımlardan farklı olarak olağanüstü nitelikte yeni bir tedbir getirilmiştir.

Anayasa’nın “Hâkimlik ve savcılık mesleği” kenar başlıklı 140. maddesine Danışma Meclisi tarafından yazılan gerekçede “… Adalet tevzii herşeyden önce güvenilir nitelikte olmalıdır. Bu hizmeti görenlerin tarafsızlıklarından şüphe edilmesi, hizmetin tam olarak yerine getirilmiş olduğunun kabulüne engeldir. Bu itibarla görevlerinde özel hayatlarında tarafsızlıklarına dair bir davranışta bulundukları sanısını verecek hareketlerden sakınmak zorundadırlar.” denilmektedir.

Bu bağlamda, yargı mensuplarının sadakat yükümlülüğü memurlardan farklı olarak “bağımsızlık” ve “tarafsızlık” ilkeleri çerçevesinde hukuk devletine ve demokratik anayasal düzene sadakat yükümlülüğü olarak ortaya çıkar.

Üstün bir kamu gücü yetkisi niteliğindeki yargı yetkisini kullanan hâkim ve savcıların, Anayasa gereği tarafsız ve bağımsız olarak görev yapmaları, Anayasa’ya, kanuna ve hukuka uygun olarak vicdani kanaatlerine göre hüküm vermeleri ve anayasal düzene sadakat göstermeleri, hukuk devletinde demokratik toplum düzeninin korunması açısından büyük önem arz etmektedir.

FETÖ’ye İlişkin Tespit ve Değerlendirmeler:

Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 26/09/2017 tarih ve E:2017/16.MD-956, K:2017/370 sayılı kararında; FETÖ’nün, paravan olarak kullandığı dini, din dışı dünyevi emellerine ulaşma hâline getiren; siyasi, ekonomik ve toplumsal yeni bir düzen kurma tasavvuruna sahip örgüt liderinden aldığı talimatlar doğrultusunda hareket eden; bu amaçla öncelikle güç kaynaklarına sahip olmayı hedefleyip güçlü olmak ve yeni bir düzen kurmak için şeffaflık ve açıklık yerine büyük bir gizlilik içerisinde olmayı şiar edinen; bir istihbarat örgütü gibi kod isimler, özel haberleşme kanalları, kaynağı bilinmeyen paralar kullanıp böyle bir örgütlenmenin olmadığına herkesi inandırmaya çalışarak ve bunda başarılı olduğu ölçüde büyüyüp güçlenen, bir yandan da kendi mensubu olmayanları düşman olarak görüp mensuplarını motive eden; “Altın Nesil” adını verdiği kadrolarla sistemle çatışmak yerine sisteme sahip olma ilkesiyle Devlete tabandan tavana sızan; bu kadroların sağladığı avantajlarla Devlet içerisinde belli bir güce ulaştıktan sonra hasımlarını çeşitli hukuki görünümlü hukuk dışı yöntemlerle tasfiye eden;böylece devlet aygıtının bütün alt bileşenlerini ünite ünite kontrol altına almayı ve sisteme sahip olmayı planlayıp ele geçirdiği kamu gücünü de kullanarak toplumsal dönüşümü sağlamayı amaçlayan; casusluk faaliyetlerini de bünyesinde barındıran atipik/suigeneris bir terör örgütü olduğu belirtilmiştir.

1970’li yıllardan itibaren özellikle, mülkiye, adliye, emniyet, millî eğitim ve TSK içerisinde kadrolaşmaya giden FETÖ liderinin vaaz, röportaj ve kitaplarında bulunan ve Yargıtay Ceza Genel Kurulunun anılan kararında da yer alan “Esnek olun, sivrilmeden can damarları içinde dolanın!”, “Bütün güç merkezlerine ulaşıncaya kadar hiç kimse varlığınızı fark etmeden sistemin ana damarlarında ilerleyin!”, “Türkiye’deki devlet yapısı ölçüsüne göre bütün anayasal müesseselerdeki güç ve kuvveti cephemize çekeceğimiz ana kadar her adım erken sayılır. …bunca kalabalık içinde ben bu dünyayı ve düşüncemi sözde mahremiyet içinde anlattım. …sırrınız sizin sırrınızdır. Söylerseniz siz esir olursunuz.”, “Bir gün bana Ankara’da bin evimiz olduğunu söyleyin, devletin paçasından şöyle bir tutacağım, devlet uyandığında yapacağı hiçbir şey kalmayacak” şeklindeki sözleri bu suigeneris örgütün, Devleti ele geçirme gayretlerinin somut talimatları olarak ortaya çıkmıştır.

Ankara 4. Ağır Ceza Mahkemesinin 08/06/2018 tarih ve E:2016/238, K:2018/128 sayılı kararında ise FETÖ’nün yargı yapılanmasına ilişkin şu tespitlere yer verilmiştir:

Örgütün hakim, savcı yapılanması bölgelere ayrılmış olup …bölgelerden sorumlu kişilere bölge abisi veya bölge ablası denilmektedir. Her bölgenin 8-10 evi kapsadığı, örgüt mensupları arasında farklı sohbet grupları ve bu gruplardan sorumlu örgüt imamı bulunmaktadır. …Örgüt üyesi hakim, savcıların sicil numaralarına veya mesleğe başlama aşamasında, adalet akademisindeki dönemlerine göre ayrı ayrı devre ve sicil numarası içerisinde gruplandırmaların yapıldığı, T1, T2, T3, T4, T5 şeklinde belirli sicil aralıklarını kapsayan hakim, savcıların gruplandırılarak taşra ve devre yapılanması oluşturulmuştur. Her grupta kendi içerisinde hakim, savcı sayılarına göre 3-5 kişilik sohbet gruplarına ayrılmıştır. …Örgüt tarafından örgüt üyesi ile yapılan görüşme sonrasında hakim, savcı olması kararlaştırılan örgüt üyeleri sınavlara hazırlanmak üzere örgüte ait Ankara’daki örgüt evlerinde sınava çalıştırılır. Bu örgüt evinin masraflarının örgüt tarafından karşılandığı ve sınava çalıştırılacak kişiler dışında başka kimsenin bu evlere giremediği anlaşılmıştır.Bu örgüt evlerinde hakimlik, savcılık sınavına girecek örgüt üyeleri sınavlara hazırlanmakta olup deneme sınavlarının yapıldığı ayrıca sınav sorularının örgüt tarafından yasal olmayan yollardan ele geçirilip bu evlerde sınavdan bir kaç gün önce örgüt mensubu abi veya ablalar tarafından örgüt üyelerine verilmiştir. Örgüt üyelerine cevapları işaretlenmiş soru kitapçıkları verilerek bunları ezberlemelerinin sağlandığı, bu şekilde örgüt üyelerinin sınavları kazanmalarının sağlandığı anlaşılmıştır. Yazılı sınavı kazanan örgüt üyeleri murakıplarca tekrar eve çağrılarak mülakat için hazırlanmakta mülakatta nasıl davranacaklarının öğretilmektedir. Ayrıca örgüt tarafından kendilerine referans bulunacağı veya kendilerinin referans bulmaları söylenmektedir. Mülakat sınavını kazanan ve hakim, savcı adayı olan örgüt üyeleri mülakattan sonra tekrar murakıplar tarafından örgüt evlerine çağrılarak staj aşamasında hangi evde kalacakları, ev sorumlularının kim olacağı anlatılarak, bu şekilde staja başlayan örgüt üyesinin staj döneminde de örgüt tarafından takibi yapılmaktadır. Staj aşamasında örgüt üyelerinin deşifre olmamaları için beşer kişilik gruplar halinde, masrafı örgüt tarafından karşılanan ev tutmaları sağlanmaktadır. Her ev için bir sorumlu tayin edilmektedir. Adaylık sürecini tamamlayıp ataması yapılan örgüt üyesi hakim, savcıların örgüt tarafından takibine devam edildiği, sürekli irtibat kurularak bunların örgüte bağlılıkları sağlanmaktadır. Ataması yapılan örgüt mensubu hakim, savcının ilk maaşlarının tamamı örgüt tarafından alınmaktadır. Daha sonraki aylarda ise bekarlardan %15, evlilerden %10, en az 3 çocuğu olanlardan ise %5 oranında himmet toplanmaktadır. Bekar olan örgüt mensubu hakim, savcıların örgüt için önemli stratejik kurumlarda görevli örgüt üyeleri ile veya aynı meslekteki örgüt üyeleri ile evlenmelerinin teşvik edildiği ve katalog evlilikler yaptırıldığı anlaşılmıştır…

Örgüt tarafından hakim, savcılara yönelik adaylık dahil tüm süreçlerde yabancı dil, yüksek lisans, doktora eğitimi, yurt dışı gezileri, mesleki ve kişisel programlar düzenlenmek suretiyle örgüt üyesi hakim, savcılar emsallerine göre daha donanımlı hale getirilmektedir. Örgüt mensupları hak etmedikleri halde yurt içi ve yurt dışı yüksek lisans ve doktora programlarına yerleştirilmişlerdir…

HSYK ve Ad[a]let Bakanlığı Teftiş Kurulunda görev yapan örgüt mensubu müfettişlerce yapılan teftişlerde örgüt üyesi olan hakim, savcılarla örgüt üyesi olmayan hakim, savcılar farklı muameleye tabi tutulmakta, örgüt üyesi hakim, savcılara hak etmedikleri halde yüksek notlar ve olumlu siciller verilmekte, örgüt üyesi olmayan hakim, savcılara ise vasat veya düşük notlar verilmekte, sicilleri bozulmaktadır

Örgüt üyesi hakim ve savcılar görev yaptıkları yerlerde görevleri nedeniyle öğrendikleri önemli bilgiler ile soruşturma ve dava dosyalarında gördükleri örgüt için önem taşıyabilecek konuları gerek adliye gerekse il veya ilçede önemli görevlerde bulunan kişiler ile ilgili topladıkları bilgileri toplantılarda örgüt sorumlusu abiye iletmektedirler. Menfi takip heyeti denilen bir grup tarafından örgüt üyelerinden toplanan bu bilgiler değerlendirilmekte, neticesine göre yapılacak işlemler kararlaştırılmaktadır…

Örgüt mensubu hakim, savcıların deşifre olmasının önüne geçmek amacıyla örgüt üyesi hakim, savcıların çocuklarını örgüte ait olan okullara göndermemelerine karar verilmesi halinde örgüt üyesi hakim, savcı çocuklarının eğitimleri ile ilgilenilmesi, ayrıca ideolojik eğitim verilmesi için eğitim birim adıyla ayrıca bir birim kurulmuştur. Bu birim sorumlusu Yargıtay Üyesi olarak görev yapan örgüt üyelerinden seçilmektedir…

Örgüt faaliyetlerinin bir çoğunda gizlilik esas alınmasına karşın örgüt tarafından HSYK seçimlerine verilen önemden dolayı bu dönemde örgüt mensuplarının deşifre olmayı göze alarak seçimlerde tüm il ve ilçeleri kapsayan adliye ziyaretleri, ev ziyaretleri ve yemek organizasyonları düzenlemişlerdir. Sözde bağımsız örgüt üyesi adaylarının seçim gezilerine birlikte katılmışlardır. Örgütün 2014 yılı HSYK üye seçimlerinde gerek YARSAV listesi, gerekse bağımsız aday adı altında aday göstererek yargı içerisinde alternatif bir yargı gücü kuracak şekilde örgütlü olduğu anlaşılmıştır…”

Öte yandan Dairemizde derdest olan dava dosyalarında yukarıda belirtilen tespitleri destekler mahiyette, FETÖ’nün niteliğine ilişkin aşağıdaki beyanların yer aldığı görülmüştür:

Yargı mensubu olarak görev yapmış olan ve ifadesine başvurulan M.Ü.ye ait Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca düzenlenen 21/10/2016 tarihli ek sorgulama tutanağı: “…Şunu söylemem gerekiyor ki cemaat farklı sınav evlerinde kalan şahısları birbiriyle tanıştırmaz. …Bu yapı sizi asla boşta bırakmaz, yani üniversiteden mezun olduğunuzda sınav çalışma eviniz hazırdır, sınavı kazanınca mülakat referans listeniz hazırdır, bunların her aşamasından sorumlu olan kişiler vardır. …Kural olarak bu yapı gizlilik üzerine kurulu olduğundan bir evde kalan diğer evde kalan kişileri tanımazdı. Ama biz bazen tanıştığımızda kimin bizden olduğunu hissediyor ve anlıyorduk. Biz staja başladıktan sonra bize yavaş yavaş tedbire riayet etmemiz hususu anlatılmaya başlandı. …bu yapıda ciddi bir hiyerarşi söz konusuydu. Ben maaşımın bekarken %15’ini, evlendikten sonra ise %10’unu cemaate himmet olarak verdim. …Evde kalan kişi sadece ev abisini tanır. Kıdemsiz birinin üst abileri tanıma şansı yoktur. Staj esnasında bize namazınızı gizli kılın gerekirse zorunlu hallerde namazlarınızı cem edin diyorlardı.

Ramazan orucunuzu tutun ancak gerekirse oruç tutmuyormuş gibi davranın diyorlardı. Ramazan orucunuzu tutun ancak gerekirse oruç tutmuyormuş gibi davranın diyorlardı. Bunun haricinde önemli bir husus da bize evliliğin faziletleri anlatılıyordu. …Evlilikten sorumlu abi, evlendirmeyi düşündüğü erkeğe gelerek erkekten bir vesikalık fotoğraf ve bir CV ister, devamında bu CV’yi ve fotoğrafı bir havuza atardı. Aynı işlemi bayanlar için de yapıyorlardı. Devamında evlilikten sorumlu abi kendince uygun gördüğü eş adaylarını birbirleriyle tanıştırıyordu.”

Yargı mensubu olarak görev yapmış olan ve ifadesine başvurulan A.A.ya ait Kilis Terörle Mücadele Şube Müdürlüğünce düzenlenen 23/06/2017 tarihli şüpheli ifade tutanağı: “17-25 Aralık süreci sonrası örgütün sivil imamı Erdal kod adlı şahsın katıldığı …bir toplantıda sivil imam adlicilere hitaben ‘elinizde …siyasal iktidara ilişkin yolsuzluk ihale usulsüzlüğü vs. gibi ses getirecek dosya varsa, bu tarz ses getirecek dosyaları bekletmeyin, hemen davasını açın.’ dedi. …Örgüt mensuplarının deşifre olmasını önlemek için tedbir ya da ruhsat diye tabir edilen yöntemler uygulanmaktaydı. Bu kapsamda örneğin; cuma namazına gitmememiz, adliyede namazları ima ile (göz ile) kılmamız, eğer mümkünse namaz vakti yetişiyorsa namazları cem ederek (birleştirerek) evde kılmamız, ramazan ayında eğer belli olacaksa oruç tutmamamız ve gerektiğinde alkol almamız talimatlandırılmıştı. …Bizim mezuniyet balomuzda, o dönemki yargı bürokrasisinin hassasiyeti de gözetilerek protokol masalarından görülecek açıdaki ön sıra masalara hep örgüt üyeleri oturtulmuş ve bunlara alkol almaları talimatlandırılmıştı diye biliyorum. …Seçim [2014 HSYK seçimi] süreciyle ilgili son olarak belirtmek istediğim, örgütün ByLock üzerinden birbirleriyle haberleşerek Facebook’taki hâkim-savcı gruplarında ya da adalet.org’da organize bir şekilde hareket ederek bağımsız aday tanıtımlarının altına adayı övücü, parlatıcı, adayı ön plana çıkartıcı yorumlar yapılmasının sağlanmasıydı. Buna örnek olarak bir olay anlatayım; R.Ş. mahkemede yanıma gelip bana telefonundaki ByLock mesajını okuttu. Yazının içeriğinde; –Tüm arkadaşların dikkatine, şu gün şu saatte Facebook’taki hâkim savcı gruplarında ve adalet.org’da ‘[İ.Ç.] Gerçeği’ isimli bir paylaşım yapılacaktır. Paylaşımın altına bağımsız aday [İ.Ç.]yi övücü yorumlar yapıp destekleyelim.– …Görüldüğü üzere örgüt sosyal medyada organize bir şekilde hareket ederek seçimde başarılı olmayı amaçlamıştır. …FETÖ yargı mensuplarını T1, T2, T3, T4, T5 üst başlığı/ tasnifi adı altında grup grup, hücre tipi yapılandırılmıştır. T3’teki bir kişinin ekstra bir tanışıklık yoksa diğerlerini bilmesi mümkün olmadığı gibi, yine T3 altında yer alan grupların da birbirini tanımaması genel kuraldır. Tedbir denilen gizlilik kurallarına riayet edilerek bu gizliliğin sağlanması amaçlanmıştır.Ama özellikle Ankara’da staj döneminde bu gizliliği sağlayamadılar. Bir çok farklı gruba mensup kişi birbirlerini bir şekilde tanıdı veya başkasından duymak suretiyle öğrendi. Ancak tedbire son derece riayet edenler kendilerini gizleyebilmiştir.”

Yargı mensubu olarak görev yapmış olan ve ifadesine başvurulan M.Ö.ye ait Osmaniye Cumhuriyet Başsavcılığınca düzenlenen 18/10/2016 tarihli sorgulama tutanağı: “Taşra yapılanmasında o dönemki adı ile cemaatin bu yapılanması profesyonel olarak yürütülüyordu. 2002 yılından itibaren taşra yapılanması kendi içerisinde T1, T2, T3, T4, T5 şeklinde bölümlere ayrılmıştı. (“T” taşra anlamına gelen yapılanmayı simgelerdi). T1 grubu 39 bin sicilden daha önce gelenlerdi. T2 grubu 39 bin, 42 bin sicillileri, T3 grubu 92 bin 109 bin arası sicillileri, T4 grubu daha sonraki sicillileri,T5 grubu 125 bin ve sonraki sicillileri ifade ederdi.”

Sonuç olarak FETÖ’nün, yıllar itibarıyla takiye (olduğundan farklı görünme) esasına dayanan uzun vadeli bir projenin aşamalarını izleyerek kurduğu strateji doğrultusunda, kamu kurumlarında ve yargı organlarında demokratik devlet düzeninden ayrıksı ve ona paralel şekilde teşkilatlanmak suretiyle ülkenin bağımsızlığını, bütünlüğünü ve demokratik hukuk devletini tehdit edici, anayasal düzene sadakat yükümlülüğüne aykırı davranışlar gösteren bir yapılanma hâline geldiği anlaşılmaktadır. Nitekim bu yapılanma tarafından 15 Temmuz 2016 gecesi anayasal düzene, demokratik kurumlara ve bizatihi Türk Milletine karşı darbe teşebbüsünde bulunulmuştur.

Darbe teşebbüsünün bertaraf edilmesini takip eden günlerde, söz konusu kalkışmaya dâhil olan kişilerin telefon konuşmaları ve mesajları ortaya çıkmıştır. Anayasa Mahkemesinin Aydın Yavuz ve diğerleri (B. No: 2016/22169, 20/06/2017) kararında da yer alan, darbe teşebbüsünün şüphelilerinden olan Komiser Yardımcısı E.G.nin telefonunda bulunan mesajlar bunlara örnek teşkil etmektedir. E.G.nin telefonunda, “önemli, durum kötü, çok acil duyuru. tüm il ve ilçe imamlarını, abilere, ablalara, kurum imamlarına iletin, tüm hizmet mensupları darbeyi şiddetle kınayan açıklama yapsın, meydanlara inip kendisini kamufle etsin, resim çekilip sosyal medyada yayınlasın, demokrasi, seçilmiş irade falan desinler, ama fazla da asla muhterem hoca efendinin adı geçmesin açıklamalarda, hepimizi alabilirler, herkes darbeden haberim yok TV’de gördüm ilk kez desin, asla hükümete ve Tayyibe karşı olumsuz bir paylaşım yapmayın, bu gurubu kapatıyorum şimdi” şeklinde mesajların bulunduğu tespit edilmiştir.

Bu durumda, demokratik kurumlara ve demokratik toplum düzeninin bizatihi kendisine karşı yapılan darbe teşebbüsü sonrasında, bahse konu teşebbüsün faili olan FETÖ ile iltisak ve irtibatı olduğu gerekçesiyle hakkında tesis edilen dava konusu kararlar ile yargı mensubu olarak görev yapması nedeniyle üstün kamu gücü ayrıcalığına sahip olan davacının, meslekte kalmasının uygun olmadığına ve meslekten çıkarılmasına karar verilmesi suretiyle özel hayatına saygı hakkına yapılan müdahalenin, AİHS ve Anayasa anlamında durumun gerektirdiği ölçüde bir tedbir olduğu anlaşılmıştır.

Sonuç olarak :

Dava dosyasında bulunan bilgi ve belgeler ile yukarıda yer verilen açıklamalar bir bütün olarak değerlendirildiğinde; davacının, FETÖ ile iltisak ve irtibatının olduğu ve bu nedenle demokratik anayasal düzene sadakat yükümlülüğünü ihlal ettiği anlaşıldığından dava konusu kararlarda hukuka aykırılık görülmemiştir.

T.C.
YARGITAY
4. CEZA DAİRESİ
E. 2006/536
K. 2007/3840
T. 25.4.2007

• İFTİRA ( Sanığın Katılanların Kendisini Tehdit Ettiklerine Dair Şikayeti Üzerine Katılanlar Hakkında Kanıt Yetersizliğinden Verilen Kovuşturmasızlık Kararlarının Sanığın Suçu İşlediğine İlişkin Yeterli Kanıt Sayılmayacağı )

• KOVUŞTURMASIZLIK KARARI ( Sanığın Katılanların Kendisini Tehdit Ettiklerine Dair Şikayeti Üzerine Katılanlar Hakkında Kanıt Yetersizliğinden Verilen – Sanığın İftira Suçunu İşlediğine İlişkin Yeterli Kanıt Sayılmayacağı )

• TEHDİT ( Sanığın Katılanların Kendisini Tehdit Ettiklerine Dair Şikayeti Üzerine Katılanlar Hakkında Kanıt Yetersizliğinden Verilen Kovuşturmasızlık Kararlarının Sanığın İftira Suçunu İşlediğine İlişkin Yeterli Kanıt Sayılmayacağı )

4483-1/m.1
5237/m. 267

ÖZET : Sanığın katılanlardan O. hakkında verdiği şikayet dilekçesi üzerine 4483 sayılı yasa gereğince soruşturma yapıldığı ve halen Antalya İdare Mahkemesince verilecek kararın beklenildiği, bu nedenle sanığın katılanların kendisini tehdit ettiklerine dair şikayeti üzerine katılanlar hakkında kanıt yetersizliğinden verilen kovuşturmasızlık kararlarının sanığın iftira suçunu işlediğine ilişkin yeterli kanıt sayılmayacağı ve anayasal şikayet hakkını kullandığı gözetilmeden, yasal temelden yoksun gerekçeyle hüküm kurulması, yasaya aykırıdır.

DAVA : Yerel Mahkemece verilen hüküm temyiz edilmekle, başvurunun nitelik, ceza türü, süresi ve suç tarihine göre dosya görüşüldü:

KARAR : Temyiz isteğinin reddi nedenleri bulunmadığından işin esasına geçildi:
Vicdani kanının oluştuğu duruşma sürecini yansıtan tutanaklar belgeler ve gerekçe içeriğine göre yapılan incelemede başkaca nedenler yerinde görülmemiştir.
Ancak;
Dosya içerisinde bulunan 11.05.2005 tarihli dosya inceleme tutanağından da anlaşılacağı üzere sanığın katılanlardan O. H hakkında verdiği şikayet dilekçesi üzerine 4483 sayılı yasa gereğince soruşturma yapıldığı ve halen Antalya İdare Mahkemesince verilecek kararın beklenildiği, bu nedenle sanığın katılanların kendisini tehdit ettiklerine dair şikayeti üzerine katılanlar hakkında kanıt yetersizliğinden verilen kovuşturmasızlık kararlarının sanığın iftira suçunu işlediğine ilişkin yeterli kanıt sayılmayacağı ve anayasal şikayet hakkını kullandığı gözetilmeden, yasal temelden yoksun gerekçeyle hüküm kurulması,
SONUÇ : Yasaya aykırı ve sanık Murat Yaka’nın temyiz nedenleri ile tebliğnamedeki düşünce yerinde görüldüğünden HÜKMÜN BOZULMASINA, yargılamanın bozma öncesi aşamadan başlayarak sürdürülüp sonuçlandırılmak üzere dosyanın esas/hüküm mahkemesine gönderilmesine, 25.04.2007 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

T.C.

YARGITAY

CEZA GENEL KURULU

E. 2005/4-17

K. 2005/33

T. 22.3.2005

• İFTİRA SUÇU ( Failin Suçsuz Olduğunu Bildiği Bir Kimseye Suç Atması – Oluşması İçin Şikayet veya İhbarın Adliyeye Yahut Keyfiyeti Adliyeye Tevdie Mecbur Bir Makama veya Yasal Takip Yapacak veya Yaptırabilecek Bir Mercie Yapılmış Olması Gereği )

• İHBAR VE ŞİKAYET ( Failin Suçsuz Olduğunu Bildiği Başka Deyişle Suçsuzluğunda Kuşku Bulunmayan Kimse Aleyhinde Yapılmış Olması Gereği – İftira )

• İFTİRA İSNADINDAN RÜCU ( İftira Suçunun Oluştuğunun Kabulü Bakımından Tek Başına Yeterli Bir Kıstas Olmadığı – Zira İftira Suçunun Faili İhbarın Asılsızlığının Anlaşılması veya Pişmanlık Duyması Gibi Nedenlerle İsnadından Rücu Edebileceği )

• İFTİRA SUÇUNUN TESPİTİ ( İftira Suçu Failinin Suçsuz Olduğunu Bildiği Bir Kimseye İhbar veya Şikayet Suretiyle Suç İsnat Edip Etmediğinin Belirlenmesi Gereği )

765/m.285

ÖZET : TCY.nın 285. maddesinde düzenlenen iftira suçu, failin suçsuz olduğunu bildiği bir kimseye suç atmasıdır. Bu suçun oluşması için, şikayet veya ihbarın adliyeye yahut keyfiyeti adliyeye tevdie mecbur bir makama veya yasal takip yapacak veya yaptırabilecek bir mercie yapılmış olması gerekir.

İhbar veya şikayet, failin suçsuz olduğunu bildiği, başka deyişle suçsuzluğunda kuşku bulunmayan kimse aleyhinde yapılmış olmalıdır. Bu bakımdan, gerçekte işlenmiş bir suç mevcut bulunur, ancak üzerinde kuşku ve iddianın yoğunlaşmış olması nedeniyle ihbar veya şikayet edilen kişinin suçluluğu kanıtlanamazsa, suçlanan beraat etmiş olsa dahi iftira suçunun unsurları oluşmayacaktır. Yine, içeriği kanıtlanamasa dahi, gerçekleştirilen ihbar ve şikayetin bir anayasal hakkın kullanılması olarak değerlendirilebildiği hallerde, bir hukuka uygunluk nedeninin varlığı söz konusu olacaktır.

Öte yandan, failin sonradan isnadından rücu etmesi, iftira suçunun oluştuğunun kabulü bakımından tek başına yeterli bir kıstas değildir. Zira, iftira suçunun faili, ihbarın asılsızlığının anlaşılması veya pişmanlık duyması gibi nedenlerle isnadından rücu edebileceği gibi, konu olayda savunulduğu örneğe uygun biçimde isnada maruz kalanın veya yakınlarının kişiyi mahkûmiyetten kurtarmayı hedefleyen baskı ve istekleri sonucu veya temin ya da vaat ettikleri çıkar karşılığında yahut çok başka nedenlerle de isnadından dönmüş olabilir. Bütün bu hallerde belirleyici olan husus, iftira suçu failinin, suçsuz olduğunu bildiği bir kimseye ihbar veya şikayet suretiyle suç isnat edip etmediğidir. O halde, iftira suçunun belirlenebilmesi bakımından, öncelikle bu husus saptanmalıdır. Bunun tespiti ise, ihbarın öncesi ve sonrasına ilişkin kanıtların sonuca varmaya elverişli olacak nitelik ve yeterlilikte toplanmasını zorunlu kılar.

DAVA : İftira suçundan sanık Ö.Ş.`nın TCY`nın 285. maddesinin 2 ve son fıkraları uyarınca 8 ay hapis cezasıyla cezalandırılmasına ilişkin Karşıyaka 1.Asliye Ceza Mahkemesinden verilen 14.03.2002 gün ve 916-125 sayılı hüküm sanık tarafından temyiz edilmekle dosyayı inceleyen Yargıtay 4.Ceza Dairesince 17.11.2003 gün ve 27472-11464 sayı ile;

“… Yağma suçundan dolayı yakınan hakkında dava açılıp kanıt yetersizliğinden beraat kararı verilmesi karşısında, tutanaklarda; “… zanlıyı yakalayan şahıs…” olarak adı ve imzası bulunan M.E.`in tanık sıfatıyla dinlenmesi ve sanığın yakınanı yaralamadan önce anılana “… benden zorla para almak isteyen şahıs buydu …” deyip demediği ve yağma suçunun faili olan yakınanın nasıl yakalandığı sorularak açıklattırılması ve sanığın yağma suçundan açılan davadaki ifadelerinin yakınanı cezadan kurtarmaya yönelik olup olmadığı üzerinde durularak kanıtlar birlikte değerlendirilip sonucuna göre, sanığın şikayet hakkını kullanıp kullanmadığı da tartışılarak hüküm kurulması gerekirken, eksik soruşturma ve yetersiz gerekçeyle hükümlülük kararı verilmesi…” isabetsizliğinden bozulmuştur.

Yerel Mahkeme 22.04.2004 gün ve 83-286 sayı ile; “… sanık Ö.Ş.`nın yakaladığı ve kendisine yönelik yağmaya kalkışma suçu faili olarak kolluğa teslim ettiği S.Ç. hakkında hazırlık soruşturması sırasında verdiği tüm ifadelerde kesin ve net biçimde bu şahsı eylemin faili olarak suçlayıp son soruşturma aşamasında bu isnadından rücu etmiş olması karşısında olayın yeterince aydınlandığı, soruşturmanın genişletilmesine ve S.Ç.`ın yakalanmasına yardımcı olan tanık M.E.`in dinlenilmesine gerek bulunmadığı..” gerekçesiyle önceki hükümde direnmiştir.

Bu hükmün de sanık tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya Yargıtay C.Başsavcılığının “onama” istekli 27.12.2004 gün ve 107459 sayılı tebliğnamesiyle Yargıtay 1. Başkanlığına gönderilmekle, Yargıtay Ceza Genel Kurulunca okundu, gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR : Sanık Ö.Ş.`nın iftira suçundan cezalandırılmasına karar verilen olayda Özel Daire ile Yerel Mahkeme arasındaki uyuşmazlık; soruşturmanın genişletilmesine gerek bulunup bulunmadığı ve gösterilen gerekçenin yeterli olup olmadığı noktalarında toplanmaktadır.

İnceleme konusu olayda;

7 Nisan 2001 günü 22.30 sıralarında Manisa-Menemen Karayolu üzerinde devriye gezen jandarma ekibini durduran Ö.Ş., otostop yapan birini aracına aldığını, bu şahsın falçata çekerek kendisini Çamlık bölgesine götürmek istediğini belirtip şahsın eşkalini bildirerek ihbarda bulunmuş, bundan 40 dakika kadar sonra telefon ederek, şahsı 2.Çamlık bölgesinde yakaladıklarını söyleyip görevlileri çağırmış, 10 dakika kadar sonra olay yerine giden jandarma görevlileri, yolun on metre kadar dışında, kamyonetin önünde yatar durumda bulunan S.Ç. isimli kişiyi yakalayıp gözaltına almışlar, bu kişinin üzerinde ve çevrede yapılan aramada falçata bulunamamıştır.

S.Ç.`ın Manisa Devlet Hastanesince düzenlenen 07.04.2001 15142 sayılı geçici doktor raporunda; sol omuz sınırında geniş ebatlı sıyrık ve kızarıklık, sağ deltoid bölge lateralinde kızarıklık ve sıyrık, sol gözde kızarıklık ve şişlik, saçlı deride kesi, şişlik ve hematom bulunduğu, alkolsüz olduğu, halen hayati tehlikesinin mevcut bulunduğu, beyin cerrahi uzmanı tarafından incelenmesi gerektiği belirtilmiş, gözetimden çıkışında aldırılan raporunda da benzer bulgulara yer verilmiş, bu şahsı yakalayan Ö.Ş. ile tanık M.E.`de ise darp ve cebir izi bulunmadığı saptanmıştır.

Yağmaya kalkışma suçunun mağduru Ö.Ş.; yakaladığı S.Ç.`ı jandarmalara teslim ederken, “bu şahsı yolcu diye yanıma aldım, ancak yolda falçata çekti, beni kuytu yere götürüp gasp etmek istedi, kaçtım, daha sonra arkadaşlarla aradık, Manisa Karayolunda gördüm, yakalamak için araba ile çarptım” şeklinde ithamda bulunmuş, jandarma görevlilerince yaptırılan teşhis işlemi sırasında, yine kollukta ve sulh hakimliğinde şikayetçi olarak ifade verirken benzer beyanlarla suçlamayı sürdürerek yağma failini arkadaşı M.E. ile birlikte yakalayıp teslim ettiklerini ifade etmiş, S.Ç.`ın yağmaya kalkışma suçundan tutuklanıp hakkında kamu davası açılmasından sonra bu davanın görüldüğü Karşıyaka Ağır Ceza Mahkemesine verdiği 11.05.2001 günlü dilekçede ve 15.06.2001 günlü oturumdaki ifadesinde ise önceki beyanlarıyla çelişki oluşturacak biçimde; yağma olayı failinin S.Ç. olmadığını söylemiş, suçlamayı tüm aşamalarda reddeden ve tutuklu olarak yargılanmakta olan S.Ç.`ın ilk oturum sonunda tahliyesine ve beraatine karar verilmiş, hükümle birlikte mahkemenin suç duyurusunda bulunması üzerine bu kez Ö.Ş. hakkında iftira suçundan kamu davası açılmıştır.

Sanık Ö.Ş. iftira suçundan mahkemece sorguya çekildiğinde; S.Ç.`ı gasp suçunun sanığı olarak teşhis ettiğini, daha sonra dilekçe vererek bundan vazgeçtiğini belirterek ayrıntılı açıklamada bulunmamış ise de, iftira suçundan mahkumiyetine ilişkin ilk hükme yönelik 28.03.2002 günlü temyiz dilekçesinde; yağma suçunun sanığı S.Ç.`ın kendisi, ailesi, yakınları ve avukatının yoğun istek ve baskısı karşısında onun hakkındaki suçlamadan vazgeçtiğini, feragat biçiminin tecrübesizliğinden kaynaklandığını, ayrıca Seracettin vekilinin, şikayetten vazgeçmenin müvekkilini kurtarmaya yetmeyeceğini bilmesi nedeniyle, kendisini mevcut olayı tamamen inkara yönelttiğini, böylelikle aslında mevcut olan olayın yokluğunu dile getirmesi sağlanarak müfteri durumuna düşürüldüğünü, esasen iftira suçunu işlemediğini belirtmiş, direnme hükmüne yönelik 04.05.2004 günlü temyiz dilekçesinde de; S.Ç. hakkındaki suçlamadan vazgeçme nedenini benzer biçimde dile getirmiştir.

Anayasa`mızın 74. maddesine göre, vatandaşların ve karşılıklılık bulunması koşuluyla Türkiye`de oturan yabancıların, kendileriyle veya kamu ile ilgili hususlarda dilek ve şikayet hakları bulunmaktadır. Bu kurumun bireylere tanıdığı hak, onların idare ve diğer bireylerle ilişkilerinde gerek “çıkarlarını koruması” gerek “özgürlüklerini kısıntısız” kullanabilmesi bakımından, devlet organlarına başvurmasını gerekli kılar. Bu başvuru, bireyin kendisi, üçüncü kişi veya kamuyla ilgili olabilir. Başvurulabilecek devlet organları da, yasama, yürütme ve yargıdır. Dilekçe hakkının yargısal alanda başlıca ortaya çıkış biçimi ise, ihbar ve şikayet hakkının kullanılmasıdır.

TCY.nın 285. maddesinde düzenlenen iftira suçu ise, failin suçsuz olduğunu bildiği bir kimseye suç atmasıdır. Bu suçun oluşması için, şikayet veya ihbarın adliyeye yahut keyfiyeti adliyeye tevdie mecbur bir makama veya yasal takip yapacak veya yaptırabilecek bir mercie yapılmış olması gerekir.

İhbar veya şikayet, failin suçsuz olduğunu bildiği, başka deyişle suçsuzluğunda kuşku bulunmayan kimse aleyhinde yapılmış olmalıdır. Bu bakımdan, gerçekte işlenmiş bir suç mevcut bulunur, ancak üzerinde kuşku ve iddianın yoğunlaşmış olması nedeniyle ihbar veya şikayet edilen kişinin suçluluğu kanıtlanamazsa, suçlanan beraat etmiş olsa dahi iftira suçunun unsurları oluşmayacaktır. Yine, içeriği kanıtlanamasa dahi, gerçekleştirilen ihbar ve şikayetin bir anayasal hakkın kullanılması olarak değerlendirilebildiği hallerde, bir hukuka uygunluk nedeninin varlığı söz konusu olacaktır.

Öte yandan, failin sonradan isnadından rücu etmesi, iftira suçunun oluştuğunun kabulü bakımından tek başına yeterli bir kıstas değildir. Zira, iftira suçunun faili, ihbarın asılsızlığının anlaşılması veya pişmanlık duyması gibi nedenlerle isnadından rücu edebileceği gibi, konu olayda savunulduğu örneğe uygun biçimde isnada maruz kalanın veya yakınlarının kişiyi mahkûmiyetten kurtarmayı hedefleyen baskı ve istekleri sonucu veya temin ya da vaat ettikleri çıkar karşılığında yahut çok başka nedenlerle de isnadından dönmüş olabilir. Bütün bu hallerde belirleyici olan husus, iftira suçufailinin, suçsuz olduğunu bildiği bir kimseye ihbar veya şikayet suretiyle suç isnat edip etmediğidir. O halde, iftira suçunun belirlenebilmesi bakımından, öncelikle bu husus saptanmalıdır. Bunun tespiti ise, ihbarın öncesi ve sonrasına ilişkin kanıtların sonuca varmaya elverişli olacak nitelik ve yeterlilikte toplanmasını zorunlu kılar.

Somut olayı bu açıklamalar ışığında değerlendirdiğimizde;

Yağma olayının görgü tanığı bulunmamaktadır. Ancak, Ö.Ş.`nın çalıştığı fabrikanın gece bekçisi olan tanık M.E.`e, arabasına aldığı kişinin kendisine bıçak çekip yağmaya kalkıştığını anlattığı, hemen ardından bu olayın faili olarak S.Ç.`ı birlikte yakalayıp jandarmaya teslim ettiklerine göre, gerek olayın tanık Müjdat`a aktarılış biçimi gerekse Seracettin`in yağma suçu faili olarak yakalanış tarz ve yöntemi ve bu sırada Ö.Ş.`nın kendisine karşı yağmaya kalkışan kişinin Seracettin olduğu ya da olmadığı yönünde görevlilere açıklama yapıp yapmadığı önem taşımaktadır. O halde, soruşturmanın genişletilerek tanık M.E.`in Yerel Mahkemece dinlenilip olayın bu boyutlarına açıklık getirilmesi, sanık Özgür`ün mağduru olduğu yağma suçuna ilişkin hazırlık soruşturmasındaki isnat ve ifadelerinin şikayet hakkını kullanmaya, son soruşturma aşamasında verdiği ifadenin ise yağma suçunun faili olarak yargılanan Seracettin`i suçtan kurtarmaya yönelik olup olmadığının kararda tartışılarak değerlendirilmesi ve sanığın hukuki durumunun buna göre tayini gerekir.

Bu itibarla, Yerel Mahkeme direnme hükmünün bozulmasına karar verilmelidir.

SONUÇ :

Açıklanan nedenlerle;

1- Yerel Mahkeme direnme hükmünün BOZULMASINA,

2- Dosyanın yerine gönderilmek üzere Yargıtay C.Başsavcılığına TEVDİİNE, 22.03.2005 günü tebliğnamedeki düşünceye aykırı olarak oybirliği ile karar verildi.